Kwestionariusz Typów Rannych – wieczornych J. A. Horne’a i O. O’stberga.

Z ang. MEQ, podstawą konstrukcji jest założenie, że typy poranny i wieczorny, to bieguny, na których można określić położenie wyników badanych osób. MEQ pozwala ustalić dla każdej jej chronotyp i w związku z tym – wyznaczyć optimum funkcjonowania jednostki w rytmie około dobowym.
Polska wersja zaproponowana przez J. Terelaka 1993 stanowi podobnie jak MEQ kwestionariusz samooceny. Pytania są dotyczą zwyczajowych godzin wstawania i układania się do snu, preferowanych pól aktywności fizycznej i umysłowej, oraz subiektywnego poczucia gotowości do podjęcia działania po przebudzeniu i przed pójściem spać. pytania nie są jednorodne, odpowiedziom w skali czasowej odpowiadają minuty. w badaniach nad polska wersją przebadano 177 os. W 3-ch gr. Zawodowych: 47-kierowców PKS, 66-ciu pilotów wojskowych i 64 – studentów. w celu sprawdzenia stabilności studentów – przebadano 3 x w odstępach 1 i 7 m-cy. oprócz kwestionariusza MEQ, badani wypełniali Inwentarz Osobowości Eysencka w opr. Chojnowskiego i kwestionariusz temperamentu Strelaua. wyniki były zadawalające, lepsze od zachodnich., wnioskowali, że rozkład jest we wszystkich grupach normalny. normalizacji dokonał J. Terelak na gr. Studentów – maja większą swobodę regulacji swoimi rytmami dobowymi. w efekcie wyniki były takie:
Typ skrajny ranny – 70-86 pkt.
Typ umiarkowany ranny -59-69 pkt.
Typ pośredni 42-58 pkt.
Typ umiarkowany wieczorny 31-41 pkt.
Typ skrajny wieczorny 16-31 pkt.
Badacze nie potwierdzili związku chronotypu z temperamentem jak sugerowały badania zachodnie.
Syndrom nagłej zmiany strefy czasu (jet pilot syndrome)
Wiąże się z powstaniem odrzutowców – dobrodziejstwem współczesnej cywilizacji. kiedyś podróże trwały latami, teraz skróciły się do paru godzin. nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że pociąga to za sobą konsekwencje biologiczne i psychologiczne, w sytuacji gdy samolot odrzutowy odbywa lot wzdłuż równoleżnikowo (co 15*dł. Geog. Występuje strefa czasowa =1h) a skutki takie w literaturze nazywają się syndromem pilota odrzutowego lub desynchronozą.
Aspekt biologiczny
Skutki nagłej zmiany strefy czasu dotyczy p/w tzw. desynchronizacji zewnętrznej na poziomie objawów fizjologicznych i występują poczynając od zmiany dwóch stref czasowych taj 30* =2h. Lecący zachowuje w sobie tzw. endogenny rytm biologiczny, bierze go ze sobą i tam na miejscu jest w innym rytmie niż tubylcy. Brak zgodności czasu odliczanego przez nasz mózg, narządy i komórki z astronomicznym lokalnym powoduje szereg niekorzystnych dla zdrowia i samopoczucia objawów – senność w ciągu dnia, trudności w zasypianiu, wzmożona pobudliwość, rozdrażnienie zaburzenia pokarmowe – prowadzi to do pogorszenia się sprawności psychicznej.

 August 11, 2010 ·  
 Opublikowano w: Psychologia kliniczna

Badania nad jądrami wnoszą wiele ważnych fatów:

– usunięcie jąder całkowicie znosi rytmikę jedzenia i picia, aktywności, czasem niektóre rytmy zanikają a czasem przechodzą w ultra rytmy 1-4 h,
– przerwanie połączenie nerwowego między jądrami powoduje, że tylko one wykazują rytmikę.
– usunięcie płata i przechowywanie go w specjalnej hodowli tkankowej wykazało, że bioprądy wytwarzane przez preparaty jąder nadskrzyżowaniowych podwzgórza wykazują rytmikę dobową, co nie dotyczy innych obszarów mózgu
– po przeszczepieniu jąder nadskrzyżowaniowych podwzgórza wykazano, że rytmika przenosi się z jednego zwierzęcia na drugi.
Wniosek: jądra nadskrzyżowane pełnią rolę nadrzędną w powstawaniu i sterowaniu większością rytmów około dobowych, niejasny pozostaje mechanizm powstania endogennej aktywności około dobowej oraz sposobów w jaki zachodzi synchronizacja rytmów.
Przegląd badań dotyczących funkcjonowania chronotypu
Optymalne pory aktywności około dobowej.
Zdolność do wysiłku umysłowego i fizycznego zmienia się w ciągu doby – to jest indywidualnie dla każdego. Szczególnie widoczne jest to u ludzi pracujących nietypowo w różnych godzinach, zmianach itp. Systemach. Najważniejszym wyznacznikiem jest rytm temperatury ciała. Najwyższa sprawność wiąże się ze szczytem temperatury i odwrotnie najniższa sprawność podczas jej spadku. Poza rytmem temperatury obserwujemy spadek pobudzenia zmysłów, wydłużenie czasu reakcji, pogorszenie spostrzegania wzrokowego i słuchowego o połowę w godzinach nocnych. w ciągu dnia mamy do czynienia z dwoma spadkami ok. 13-15 h i w późnych godzinach popołudniowych, spowodowane są przejściowym wyczerpaniem układów związanych z aktywnością człowieka i przestawieniem pory posiłków. zauważono, że liczba popełnionych błędów wzrasta po zjedzeniu obiadu, . Osoby które jadły obfite śniadanie maja tendencje do spadku wagi ciała, a ci co głodzą się do obiadu odwrotnie i może to być przyczyna ospałości, ociężałości, może wpływać na wydajność pracy. Max wydajność do wysiłku fizycznego można zmierzyć metodą bezpośrednią pomiaru dokonuje się za pomocą cykloergometru lub bieżni laboratoryjnej maksymalnego wysiłku tętno dochodzi do 170-190 uderzeń /1 min
lub pośrednią – za pomocą tych samych przyrządów co wyżej, osiągamy wynik 130-150 uderzeń /min. , wyniki badań są rozbieżne na ogół są wyższe wartości w dzień niż w nocy. Szmigielski 1974sugeruje, że jest to wynik zwolnionej akcji serca, zaś różnica w pomiarach spowodowana jest niedoskonałością metod badawczych, większość badaczy głosi, że energia jest o 15-20 % większa do pracy w nocy niż w dzień.
– Przebadano przez 72 h żołnierzy – pozbawionych snu, mieli strzelać do tarcz co 3 h, najlepsze wyniki osiągnęli w dzień poprzedzający bezsenna noc
– Przebadano włókniarki z Łodzi – badacze wnioskują, że zmęczenie powoduje wydłużenie czasu zmiany czółenka pod koniec zmiany dziennej. Podczas zmiany nocnej mierzony czas był wyraźnie dłuższy, niż w ciągu dnia i zwiększał się w pierwszych h pracy nocnej. Nad ranem czas skrócił się, pomimo braku snu w nocy i narastającego zmęczenia. z badań wynika, że 62% kobiet chciałaby pracować na w godzinach przedpołudniowych, 16%popołudniowych a 7%w nocnych.
– Stwierdzono, że w godzinach 22- 2 występuje znaczne obniżenie sprawności psychomotorycznej człowieka do 50 % – zbadano pilotów w symulatorze lotu – Link – trenerze.
– W innych zakładach 55%opowiedzieło się za pracą dwu zmianową, 25% jednozmianowo i 20 % trzyzmianową
– Zbadano statystycznie, występowanie wrzodów przewodu pokarmowego i nerwic wegetatywnych u osób pracujących trzyzmianowo w porównaniu do osób pracujących przedpołudniem.
Badania te są dowodem na nakładania się rytmu naturalnego na narastające zmęczenie. pomimo zmęczenia wzrosła wydajność organizmu, bo zgodnie z fazą swojego rytmu organizm przygotował się do wzmożonej aktywności dziennej.
Żaden z systemów nie jest wolny od wad i nie zadawala pracowników. Dlatego odsłania nowy obszar naukowych poszukiwań związanych z ocena indywidualnej zdolności do pracy zmianowej i selekcja pracowników pod tym kątem. Bardzo ważnym czynnikiem jest umiejętność edukacji pracowników w zakresie organizacji odpoczynku po pracy w nocy, ma to duże znaczenie praktyczne i ekonomiczne. Chronometryczne korelaty osobowości. Biorytmy a okresowe zaburzenia psychiczne Nieprawidłowości w funkcjonowaniu rytmów około dobowych pociąga za sobą różne konsekwencje. problemy zaczynają wówczas gdy ktoś zechce przystosować się do rytmu 24h a nie bardzo mu to wychodzi, może to być wynikiem braku przystosowania się zainteresowania się osoby synchronizatorami albo świadczyć o jakimś zakłóceniu na drodze przekazu sygnałów synchronizatorów do zegara biologicznego, czy nawet w funkcjonowaniu samego zegara. szczególny przypadek takiej nieprawidłowości stanowią choroby psychiczne.
J. Waterhouse, D. Minors: 1939 przypuszczają, że wśród licznych postaci depresji, przynajmniej trzy z nich: okresowa depresja maniakalna, niektóre postacie depresji endogennej, okresowe zaburzenia psychiczne, maja związek z źle działającym zegarem biologicznym. Związek ten jest nie do końca jasny i dotyczy niewielkiego %. Zbadano i wykazano, że stany depresji i pobudzenia następują naprzemiennie. Gdy śledzono rytm temperatury ciała przez kolejne kilkanaście dni zauważono, ze godziny szczytu temperatury staja się progresywne coraz wcześniejsze.
Gdy najwyższa temperatura pojawiła się zbyt wcześnie pacjentka wykazywała skłonności do stanów depresyjnych, a gdy za późno do stanów maniakalnych. Badacze wnioskują, że rytm temperatury wskazuje na przyspieszenie nie adekwatne do rytmu dobowego światła i ciemności. Cykl u tej pacjentki wynosił 21 h. I był zbyt szybki, żeby zrównoważyć go normalną wartością dobowa, u niektórych podatnych na lit obserwowano remisję objawów – podanie litu skutecznie opóźniło cykl. nadal nie wyjaśnione było dlaczego objawy depresji zależą od przyspieszenia bądź opóźnienie rytmiki temperatury ciała ?
G. K. Kerkhof w 1986 twierdził, że u pacjentów z depresją dwubiegunową przyspieszenie o 6 h cyklu światła i ciemności okazało się skutecznym sposobem na przestawianie ich z fazy depresji w stan hipomaniakalny. w niektórych przypadkach stosowano naświetlania jaskrawym światłem – światło powoduje wydzielanie melaniny produkowanej przez szyszynkę. O roli tego gruczołu u ludzi niewiele wiadomo, u zwierząt gromadzi on info o długości trwania światła dziennego, by skutecznie kierować procesami rozrodczymi, wydzielana jest podczas snu i zmęczenia, przy braku aktywności, jest podawana niewidomym w celu ustabilizowania rytmiki snu i czuwania. Cyklafremia -pojawia się depresja w zimie i wiośnie. Depresja cofa się z latem, przyczyna – mała ilość światła – leczenie – fototerapia rano i wieczorem w stanach zaawansowanych. Ludzie cierpiący na zaburzenia związane z brakiem światła i zaburzenia rytmu około dobowego wyróżniają się jedynie od pozostałych tym, że są bardziej wrażliwi na brak światła dziennego od innych. Osobowościowe korelaty chronotypu poranności – wieczorności
Wielu badaczy spodziewając się, że na podstawie cech osobowości można przewidzieć poranność – wieczorność, skupiało się na analizie wymiaru intro i ekstrawersji. G. Matthews 1988 na podstawie swoich badań wnioskuje, ze istnieje raczej słaba tendencja ekstrawertyków do bycia typem wieczornym oraz tendencja introwertyków do wcześniejszego wstawania i wzrostu temperatury rano, natomiast u ekstrawertyków do osiągnięcia szczytu w późniejszej porze dnia. Ekstrawertycy wstają i kładą się znacznie później niż introwertycy więc są typami wieczornymi
G. Matthews 1988 uważa, że skupienie się na ekstrawersji doprowadziło do lekceważenia innych cech osobowości, podczas gdy badania wskazują, ze także inne cechy pozwalają przewidzieć poranność – wieczorność.
L. Mecacci 1986 stwierdził porównując skrajne typy poranne i wieczorne, że typy ranne miały wyższe wyniki w cesze neutyzmu a z wieczornością wiąże się psychotyzm. Związków pomiędzy chromnotypem i wymiarem introwersji i ekstrawersji należy szukać także na poziomie subczynników ekstrawersji, którymi wg Eysencka są pobudliwość i towarzyskość. Badaczy interesował też neurotyzm i psychotyzm L. Mecacci 1986 doszedł do wniosku m, że poranność wiąże się z neurotyzmem a wieczorność z psychotyzmem, lęk wiąże się z wieczornością. nie ma takiej cechy,
osobowości, którą można by identyfikować z porannością – wieczornością Badacze spodziewają się, że gdyby udało się określić elementy struktury osobowości odpowiadające typom rannym i wieczornym, można byłoby np. przewidywać ich zdolności przystosowania się do pracy zmianowej, czy pracy w zawodach wymagających przekraczania stref czasowych. Na takim założeniu jest oparty

 August 11, 2010 ·  
 Opublikowano w: Psychologia kliniczna

Rytmy około dobowe i ich konsekwencje behawioralne

Podstawą funkcjonowania chronotypu jest rytmiczność procesów biologicznych czyli fotoekologiczych, wg Szmigelskiego 1974 – zjawiskiem rytmicznym nazywamy proces wykazujący regularne oscylacje powtarzające się przez dłuższy okres czasu. rytm biologiczny to cykliczna zmiana procesów fizjologicznych w czasie. w zależności od długości trwania wyróżniamy takie rytmy: rytmy pływowe, około dobowe, tygodniowe, miesięczne, sezonowe, roczne, wieloletnie i wiekowe. Jednostką rytmu jest 1 cykl =okres, amplitudą rytmu jest max odchylenie od średniej, większość rytmów ma charakter sinusoidalny ale są też niesinusoidalne i asymetryczne a gdy przesunięcie fazy osiągnie wartość max 180 stopni to wtedy mówimy o odwróceniu rytmu. Rytm około dobowy waha się 23-25 h, rzadziej 22-23 h, rytmy egzogenne są uzależnione od otoczenia a endogenne są naturalną właściwością organizmu ale też pozostaje pod wpływem czynników egzogennych. Badając Muszki owocowe Drosophila zaobserwowano, że jednorazowy błysk światłem rozpoczyna rytm pojawienie się rytmu 24 h aktywności całej populacji.
Synchronizator rytmu jest to czynnik prowadzący do wyrównania fazy rytmu z innymi rytmami. np. astronomicznym, geograficznym, środowiskowym. Strach i stres jest określany szumem biologicznym. W przypadku człowieka cykl biologiczny wydaje się być zdominowany przez czynniki psychospołeczne jak rodzaj pracy, sposób spędzania wolnego czasu, styl życia, godziny otwarcia sklepów, urzędów te zjawiska pełnia w naszym życiu rolę synchronizatora.
Synchronizatory naturalne: rytm światło – ciemno, temperatura, rytm środowiska.
Jak one działają można łatwo zaobserwować jak różni się nam dzień powszedni od weekendu. np. niewidomi muszą się kierować rytmem snu – czuwania, rytmem obowiązków, rytmem ciszy i hałasu. Poprzez poddawanie wpływom odpowiednich synchronizatorów możemy uczynić nasz rytm bardziej poranny lub wieczorny. Przestrzeganie stałych pór posiłków, aktywności przyczynia się do ustalenia rytmu dobowego, nie drzemać w ciągu dnia, nie podjadać wstawać w określonej porze, wymaga to od nas surowej dyscypliny wewnętrznej ale bez tej wiedzy i samozaparcia zdarza się, że synchronizatory de synchronizują a człowiek przeżywa dyskomfort, że musi wstawać wcześniej niż mu dyktuje zegar biologiczny.
Zegar biologiczny (lokalizacja – podwzgórze) jest podstawą istnienia chronotypu, jest hipotetycznym układem wewnętrznym, regulującym rytmiką funkcji biologicznych, wyróżnia się zegar wewnątrzkomórkowy i mózgowy. Rytmy zapisane są w kodzie genetycznym a warunki środowiskowe maja na nie niewielki wpływ. Umiejscowienie zegara stanowi zagadkę, naukowcy uważają, że są to dwa skupiska komórek symetrycznie położonych nazwanych jądrami nadskrzyżowaniowymi podwzgórza, położone są blisko skrzyżowania nerwów wzrokowych tzn. tam gdzie tworzy się widzialny obraz, głównym źródło przekazu o fazie cyklu światło – ciemność jest twór siatkowato – podwzgórzowy. Podwzgórze reguluje temperaturą, popędem, hormonami.

 August 10, 2010 ·  
 Opublikowano w: Psychologia kliniczna

Chronobiologiczne mechanizmy zachowania

Chronobiologia
Jest to dziedzin zajmująca się wyjaśnieniem mechanizmów rytmiki około dobowej, ze względu na różnice konstytucjonalne mamy podział na 2 typy: poranny (skowronki – wcześnie chodzą spać, szybko zasypiają i budzą się rano wypoczęte i rześkie, najlepiej czują się ok. południa)
I wieczorny (sowy – ci najlepiej funkcjonują wieczorem, chodzą późno spać,
rano są zmęczeni ponieważ późno osiągają stan snu głębokiego – są
przeciwieństwem pierwszego typu. większość ludzi stanowi typ mieszany.
Różnicę tę zauważył G. K. Kerkhof w 1987. krzywa temperatury głębokiej odpowiada godzinom wstawania rano i układania się do snu wieczorem,
czyli czynniki wewnętrzne współpracując z zewnętrznymi tworząc kontinuum poranności i wieczorności, poza forma pośrednią – mieszaną obserwujemy formy skrajne chronotypu – wskazuje on nam porę snu, posiłku wydalania, odpoczynku, ruchu itd. , jego wyznacznikiem jest temperatura ciała, zmęczenie, aktywność rytmika wydzielania niektórych hormonów.
– np. w dzień stan czuwania i wysiłek – kortizol i adrenalina: adrenalina jest hormonem który wydziela się podczas stresu, zmniejszenie jej poziomu powoduje odprężenie i sen, nad ranem wzrasta wydzielanie kortizolu powodują przebudzenie
– np. w nocy testosteron i somatotropina – hormon wzrostu, poziom jego wzrasta w nocy i jest związany z czynnościami bioelektrycznymi mózgu, wazopresyna – ogranicza wydzielanie w nerkach, hormony płciowe sterujące cyklem
CHRONOPSYCHOLOGIA
Zajmuje się wszelkimi zjawiskami psychicznymi, charakteryzującymi się zmiennością w czasie, odnosi się do rozbieżności między reakcjami fizjologicznymi, będącymi odpowiedzią organizmu na czynniki astronomiczne, związane z czynnikami fotoekologicznymi – czynniki pierwszorzędowe a wymuszonymi reakcjami psychicznymi przez wymagania społeczne związane z pora posiłków, praca i rozrywką -czynniki drugorzędowe rozbieżność ta dotyczy z jednej strony rytmów około dobowych jak również nagłej zmiany strefy czasu lokalnego – lot odrzutowcem.

 August 10, 2010 ·  
 Opublikowano w: Psychologia kliniczna

Patologia i profilaktyka zdrowotna układu sercowo-naczyniowego.

System naczyniowy (tętnice i żyły) staje się często mniej drożny. Tworzą się osady z tłuszczów (cholesterol), z soli wapnia i innych związków chemicznych. Krew z trudem przepływa prze takie wąskie gardło. Zatykająca tętnicę blaszka z ciał tłuszczowych jest otaczana rozrastającymi się komórkami śródbłonka ściany tętnicy. Innym zagrożeniem jest zakrzep w tętnicy zbudowany z krwinek płytkowych, czerwonych i włóknika (zawał serca, udar mózgu). Zakrzep jest wynikiem krzepnięcia krwi w nieodpowiednim czasie i nieodpowiednim miejscu. Złogi mogą się powiększać i ulegać zwapnieniu. Na odkładanie się substancji tłuszczowych ma duży wpływ cholesterol i kilka innych związków chemicznych. Pewne ilości cholesterolu są potrzebne do prawidłowego przebiegu wielu procesów w organizmie (między innymi jest wykorzystywany do syntezy wielu hormonów oraz witaminy D). Nadmierne ilości cholesterolu są niebezpieczne. Gromadzenie się go może być uwarunkowane skłonnościami dziedzicznymi i błędami dietecznymi oraz brakiem aktywności ruchowej. Pierwszym przejawem zaczopowania tętnic jest ból związany z niedokrwieniem mięśnia sercowego. Przy zaczopowaniu tętnicy wieńcowej brak dopływu krwi powoduje zawał serca.
Lokalizacja układu hormonalnego.
Układ hormonalny – system gruczołów dokrewnych, za pomocą których są wydzielane do krwi i rozprowadzane po organizmie substancje chemiczne o charakterze akwizytorów, zwane hormonami. Na poziomie głowy : przysadka mózgowa (hormon wzrostu, metabolizmu wody oraz soli), tarczyca (regulacja przemianę materii, aktywność i waga), gruczoły przytarczyczne (pobudliwość układu nerwowego, metabolizm wapnia). Na poziomie tułowia : trzustka (metabolizm cukru), nadnercza (kora- metabolizm węglowodanów i soli oraz rdzeń-kontrola emocji i snu), gruczoły płciowe (jajniki-produkcja estrogenu i progesteronu oraz jądra-produkcja testosteronu). Wiemy, że funkcje sztucznych akwizytorów mogą pełnić substancje chemiczne znajdujące się w przyrodzie lub też uzyskiwane syntetycznie przez przemysł farmaceutyczny. Niektóre farmaceutyki działają jako stymulatory (kofeina, alkohol) bądź depresanty (alkohol w dużych dawkach). Niektóre zmieniają nam stany świadomości (kokaina, opium, heroina) oraz zaburzają umysł i zdrowie fizyczne (trankwilizatory, psychodeliki). Niebezpieczeństwo wynikające ze sztucznego sposobu regulacji stanów psychicznych za pomocą farmaceutyków, narkotyków, alkoholu, nikotyny i kofeiny polega na utracie nad nimi kontroli w postaci nałogu, któremu towarzyszy fizjologiczny imperatyw, przejawiający się głodem. Funkcjonowanie organizmu jest efektem integracyjnej działalności mózgu !!!

 August 10, 2010 ·  
 Opublikowano w: Psychologia kliniczna

Biomechanika mowy.

W obszarze mowy znajdują się struktury umożliwiające przekształcenie dźwięków w mowę. Powietrze wydychane z płuc jest modulowane przez rodzaj muzycznego instrumentu przez fałdy głosowe zwane strunami. Fałdy głosowe są umieszczone na końcu głośni, tuż nad tchawicą. Struny głosowe zbudowane są z bardzo elastycznej tkanki. W tych okolicach występuje tzw.: kieszonka krtaniowa, która jest stale zwilżana. Wokół jest dużo mięśni i więzadeł aby umożliwić reakcję na sygnały docierające z mózgu przez nerwy ruchowe. W istocie to mózg kontroluje całym układem. Mózg rozkazuje fałdom głosowym aby kurczyły się w odpowiedni sposób a więc i odpowiednio wibrowały podczas przechodzenia powietrza wytwarzając pożądane dźwięki. Fałdy głosowe tworzą wąski otwór co powoduje że przechodzące powietrze drga i ulega modulacjom. Jakość dźwięków zależy od długości i napięcia fałd głosowych. Ton głosu i barwa jest modulowany przez komorę rezonansową którą stanowi głośnia. Natężenie głosu zależy od ciśnienia powietrza wydychanego z płuc. Fałdy głosowe są jedynie głośnikami aparatu głosowego kierowanego przez mózg. Wszystkie polecenia skurczu czy rozkurczu pochodzą z ośrodka mowy w mózgu.
Funkcje życiowe oddychania.
Tchawica jest rurą łączącą płuca ze światem zewnętrznym. Jej ściany są bardzo gładkie. Są na nich także komórki rzęskowe wyglądające jak skupisko glonów. Działają jak szczotki. Ich praca polega na zatrzymywaniu i wydalaniu ciał obcych docierających tu z wdychanym powietrzem. Tchawica jest też komorą buforową regulującą temperaturę i wilgotność powietrza. Oskrzela i płuca z ich pęcherzykami tworzą układ wykonujący czynności niezbędne dla życia. Zaopatruje organizm w tlen i usuwa dwutlenek węgla (dostarcza energii i usuwa odpady).W płucach znajduje się jeszcze układ tętnicy płucnej. Jej niezliczone rozgałęzienia zakończone naczyniami włosowatymi dostarczają krew do pęcherzyków płucnych. Krwinki czerwone są dostawcą tlenu dla wszystkich narządów. Mózg jest największym konsumentem tlenu. Im więcej tlenu dostaje się do krwioobiegu dzięki zdrowym płucom i sercu, tym większa jest wydajność tkanek.
Choroba i profilaktyka zdrowotna układu oddechowego.
Płuca są w stałym kontakcie z otaczającym powietrzem, są więc narażone na szkodliwe działanie różnych lotnych substancji i drobnoustrojów. Skutkiem tego może być np.: zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc. W przebiegu zapalenia oskrzeli ich ściany są nacieczone i obrzęknięte co utrudnia przepływ powietrza. Jest to przyczyną Świstów i innych dźwięków które można wtedy usłyszeć. W przypadku zapalenia płuc, płuca wypełniają się płynem i tracą możliwość działania. Powoduje to zmniejszenie zawartości tlenu we krwi i utrudnia dostawę energii do całego organizmu. Obecnie płuca są bardziej podatne na uszkodzenie niż kiedyś (wirusy, bakterie, kurz, zarodniki, związki chemiczne wydzielane przez ciepłownie, samochody, przemysł). Niektóre z tych związków są wydalane przez kaszel. Inne są przetwarzane. Jeszcze inne usuwane przez mikrofagi (strażników naszego organizmu).Te mechanizmy obronne nie wystarczają. Jest też jeszcze jeden bardzo ważny składnik zanieczyszczający powietrze, który zależy od nas samych – dym tytoniowy. Dokąd wędrują wszystkie związki chemiczne ? Poprzez układ oddechowy tj.: fałdy głosowe, tchawicę, oskrzela, pęcherzyki dym pozostawia duże i małe cząstki substancji. Krew rozprowadza te rozpuszczone toksyczne związki do wszystkich części organizmu powodując tam szkody. Największe uszkodzenia powstają w płucach. Sprawność płuc zależy od tego co wdychamy – starajmy się więc oszczędzać nasze płuca. Układ oddechowy, pełniąc ważną funkcję energetyczną w naszym organizmie, współpracuje z układem krwionośnym.
Układ sercowo-naczyniowy
obejmuje serce oraz sieć dużych i małych sieci naczyń krwionośnych, za pomocą których krew tłoczona przez serce dostaje się do każdej części organizmu.
Ontogeneza i funkcje serca.
Serce jest narządem, który pierwszy zaczyna pracować, a ustaje ostatni. Kiedy startuje jednocześnie zaczyna działać wszystko inne (w ciągu życia serce uderza ok. 3 miliardów razy, pompując do krwioobiegu prawie 200 milionów litrów krwi). Wszystko zaczyna się od jednej komórki. Serce pracuje jak czterocylindrowa pompa zapewniając krążenie tlenu, płynów odżywczych, które zapewniają życie. Zastawki serca utrzymują przepływ krwi w jednym kierunku. Przegroda uniemożliwia mieszanie się krwi tętniczej z żylną. Zastawka dwudzielna znajduje się pomiędzy przedsionkiem, a komorą. Utlenowana w płucach krew przechodzi prze tę zastawkę i wypełnia komorę. Następnie komora kurczy się a zastawka podtrzymywana prze struny ścięgniste zamyka się szczelnie uniemożliwiając powrót krwi do przedsionka. Zmusza to krew aby popłynęła do tętnicy głównej zwanej aortą. Następnie krąży po całym organizmie.
Układ krążenia i jego struktura. Układ krążenia jest ogromny (tętnice + żyły + tętniczki + naczynia włosowate = prawie 100 tys. km). Średnice naczyń krwionośnych różnią się znacznie (od 2-3 cm do kilku setnych milimetra). Wiąże się z tym zróżnicowanie szybkości przepływu krwi. Małe tętniczki i naczynia włosowate są jak jezioro, w którym ruch jest powolny. Krew nabiera szybkości wpływając do żył gdy wraca do serca. Powolny przepływ krwi w naczyniach włosowatych pozwala przyswoić komórkom składniki odżywcze oraz tlen. Jedną z tajemniczych broni układu krążenia jest zdolność tętniczek do kurczenia się i rozkurczania zgodnie z pożądanym przepływem krwi. Aby umożliwić zwiększony przepływ krwi naczynia krwionośne rozszerzają się pod wpływem układu nerwowego lub specjalnych substancji wytwarzanych w tkankach. Jednocześnie przyśpiesza się oddech, aby zapewnić dostateczną dostawę tlenu. Przyśpiesza się też czynność serca. Ważną sprawą jest stan ścian tętnic (gdy są gładkie i czyste – krew przepływa z łatwością).
Mózgowe mechanizmy pracy serca i emocji.
Czynność serca jest procesem autonomicznym, niezależnym. Tajemnica kryje się w komórkach węzła zatokowo-przedsionkowego. Węzeł zatokowy jest jakby naturalnym rozrusznikiem serca. Jest to układ reagujący pracą serca. Komórki regulujące bicie serca mogą być pobudzane również przez układ nerwowy lub przez hormony. Serce i mózg połączone są na wiele sposobów. Myśli, emocje, uczucia mogą wpływać na czynności serca bezpośrednio lub pośrednio (poprzez hormony lub układ nerwowy). Nasze reakcje na doznawane emocje są zależne od równowagi pomiędzy układami współczulnym a przywspółczulnym.

 August 9, 2010 ·  
 Opublikowano w: Psychologia kliniczna

Antropogeneza układu kostnego.

Kości pojawiły się gdy organizmy wyszły z wody. Powodem było prawo ciążenia. Na lądzie ciało musi podtrzymywać pancerz lub szkielet. Organizmy morskie : muszle, skorupy i szkielety. Szkielet zewnętrzny – wytworzenie stawów, szczęk, a także opuszczenie wody – owady (najliczniejsza grupa organizmów lądowych). Lancetnik – szczątkowa struna grzbietowa : pochodzenie wszystkich kręgowców z człowiekiem włącznie wiąże się z tym zwierzęciem. Kości ptaków – puste w środku pozwoliły pokonać siłę ciężkości wzbić się w powietrze. Mimo dużej różnorodności kości zwierząt wykazują wiele cech wspólnych. Wraz z człowiekiem pojawia się nowość : chód i bieg w pozycji pionowej. Cały ciężar ciała opiera się na dwóch małych powierzchniach, wymaga to stałego równoważenia ciężaru ciała, aby wytrzymało swą pozycję. Ludzie potrafią tego dokonać, bo mają cały układ mięśni, stawów, ścięgien, nerwów które zapewniają równowagę i stale korygują pozycję ciała. Pozycja ta uwolniła ręce człowieka, dzięki czemu mógł budować świat.
Rozwój kości w życiu jednostkowym.
Chrząstka jest przodkiem kości. W okresie płodowym cały szkielet człowieka jest zbudowany z tkanki chrzęstnej. Kości są wytwarzane później. Dzięki aktywności ośrodków kostnienia chrząstka jest stopniowo wymieniana na kość od środka ku krańcom lub odwrotnie. W czasie wzrastania w szkielecie zostają zachowane resztki tkanki chrzęstnej aby w razie potrzeby mogły być wykorzystane takie jej właściwości jak elastyczność. Tkanka ta doskonale amortyzuje wstrząsy (np.: tkanka chrzęstna między kręgowa popularnie zwana dyskami). Kręgi są niezwykle ważne, ponieważ w pozycji pionowej znaczną część ciężaru ciała dźwiga kręgosłup. Dyski pokrywa tkanka złożona z włókien i chrząstki, a wnętrze wypełnia miękka miazga. W skład dysków wchodzi chrząstka specjalnego rodzaju – budowa jej jest podobna do kości. Zawiera włókna i substancję międzykomórkową, która nie jest zwapniała w odróżnieniu od kości. Zdolność do regeneracji widać dobrze w przypadku złamania kości. Ubytki zostają odbudowane. Pozostają nierówne krawędzie które wyrównują się dopiero z czasem. Rozwój kości pobudzany jest mechanicznie. Kości stanowią miejsce zaczepienia dla mięśni. To zaczepienie umożliwiają włókna tkanki łączne zwane ścięgnami. Kość jest żywą tkanką, która wymaga ciągłej uwagi i troski o ich stan zdrowia. Układ mięśniowy – odpowiedzialny za trzymanie pionowej postawy ciała i motoryczność człowieka. Mięsień jest wiązką włókien przystosowanych do zmieniających się czynności efektorowych i działa antagonistycznie: zginacz – prostownik. W naszym organizmie występują trzy rodzaje mięśni: mięśnie prążkowane rąk i nóg, mięśnie gładkie (narządy trawienne, naczynia krwionośne), mięsień sercowy. Układ mięśniowy współpracuje ze wszystkimi pozostałymi układami w naszym organizmie.
Układ oddechowy.
Centralnym narządem układu oddechowego są płuca. osłonięte w klatce piersiowej żebrami i mięśniami, które chronią płuca przed urazami i czynią cały ten układ elastyczny. Dzięki mięśniom oddechowym żebra ponadto powiększają przestrzeń potrzebną płucom do oddychania (płuca kobiety mogą pomieścić ok. 6,5, a mężczyzny ok. 7,5 litra powietrza.
Charakterystyka układu oddechowego.
Wykonujemy od 12 do 15 oddechów na minutę. Taka ilość powietrza zapewnia utlenowanie 300 milionów litrów krwi. Płuca poza oddychaniem wykonują wiele innych czynności. Języczek podniebienny – taki wyrostek tkanki przy wejściu do gardła jest częściowo odpowiedzialny za chrapanie. Poniżej krtani jest ważne rozwidlenie kanałów. Jeden prowadzi do przełyku, żołądka; a drugi do płuc. Istnieje rodzaj zastawki zwanej nagłośnią która pokarm i powietrze wysyła różnymi drogami.

 August 9, 2010 ·  
 Opublikowano w: Psychologia kliniczna

Hormony aktywności cyklicznej

Jedna z form naszej cyklicznej aktywności jest aktywność dobowa, regulowana przez tzw. zegar biologiczny który zlokalizowany jest w podwzgórzu. Produkowany hormon melantolina odpowiedzialny jest za nasz dzienny wydatek energetyczny. Ranny spadek poziomu melantoliny, produkowany głównie w nocy związany jest z dziennym oświetleniem. Mózg reguluje wszystkie nasze zegary biologiczne za pomocą gruczołu zwanego przysadką mózgową. Każdego ranka przysadka stymuluje wydzielanie nadnerczy – hormonu kortizalu stanowiącego poranny zastrzyk wzmacniający. Aktywne po przebudzeniu są również hormony stresu: adrenalina i noradrenalina. Adrenalina to hormon strachu. Noradrenalina hormon gniewu i agresji. W stresie możemy odczuwać strach i gniew. Nadnercza wydzielają 4 cząsteczki strachu na jedną cząsteczkę gniewu. Noradrenalina pomaga również utrzymać stan pobudzenia, wzmaga koncentracje. Po ustani stresu zagrożenia poziom adrenaliny i noradrenaliny powraca do normy. Hormony jeszcze przed urodzeniem zaczynają kształtować nasze życie. Gdy dziecko posiada kod genetyczny chłopca jego jądra zaczynają wytwarzać testosteron. Odpowiedzialny za kształtowanie się męskich narządów płciowych. Po 15 tygodniu życia wytwarza hormon tyroksynę, zapewniający dziecku równomierny wzrost. U dorosłych hormon ten odpowiedzialny jest za przyrost tkanek. Tyroksyna określa w jakim tępię spalamy zapas tkanki tłuszczowej a także pozwala na utrzymanie stałej temperatury ciała. Jedynym składnikiem przyswajalnym przez mózg jest glukoza. Hormon produkowany przez trzustkę – insulina przechwyca zapas cukru we krwi, tworząc zapas energetyczny, który może być spożywany w czasie nagłego wysiłku. Wieczór to moment gdzie następuje zmiana równowagi miedzy wszystkimi hormonami. Faza nocna to sen, który wiąże się ze źródłem regeneracji. Przysadka rozpoczyna produkcję hormonu wzrostu odpowiedzialnego za odbudowe strat komórkowych poniesionych w czasie dnia. Hormon to więcej niż zegar biologiczny, chemiczne informacje. Hormony zawiadamiają naszym życiem. W chwilach spokoju czuwają by nasz organizm funkcjonował poprawnie. W chwilach zagrożenia przygotowują nasz organizm aby umiał przeżyć trudności. Hormony wytwarzały się w procesie ewolucji i dbają o nasze zdrowie i komfort psychiczny.
Hormon miłości
Jednym z hormonów odpowiedzialnych za miłość jest dopamina, która dobrze usposabia nas do świata, każe uświadomić się do nieznajomych. W tym miłosnym narkotyku bierze udział noradrenalina, która pobudza wytworzenie adrenaliny a ta z kolei przyśpiesza bicie serca, pocenie się dłoni, rumieńce na twarzy. Hormon lenoloalomina powoduje stan uniesienia. Ten eliksir miłości czasami bywa tak silny, że blokuje czynności mózgu rządzące się logiką. Siedliskiem emocji jest układ limbiczny, który niekiedy zyskuje przewagę nad bardziej rozsądna kora mózgową i następuje zakłócenie równowagi pracy mózgu. konsekwencją tego jest zły wybór partnera w miłości. Wspomniana dopamina odpowiada za prawdziwa miłość (porucz zauroczenia), gdyż stymuluje wytwarzanie oksytocyny, która utrzymuje nas w monogamii, zachowuje więzy rodzinne i wzmacnia więzy między matka a dzieckiem.
Hormon leku
Gdy w mózgu brakuje jądra migdałowego, które wpływa na emocje można inaczej spojrzeć na uczucia i zachowanie się człowieka. Bez tego narządu można doznawać niekontrolowanych stanów niepokoju i gniewu. Podwzgórze potrafi wywołać przyjemność bądź niepokój w reakcji bodziec zewnętrzny. Uczucie to jest kontrolowane przez jądro migdałowe.
Hormon agresji
To co przeżywamy w dzieciństwie tworzy wzorzec usposobienia i osobowości. Zbyt wiele stresów w tym okresie prowadzi do trwałego obniżenia poziomu serotoniny i podwyższenia poziomu noradrenaliny, co prowadzi do sytuacji konfliktowych. Środkiem, który spowalnia wybuchy złości, agresji jest lek o nazwie prozak.
Rozdział 6. Integracyjna działalność mózgu na przykładzie wybranych układów organizmu ludzkiego.
Układ komórek tworzących narządy i struktury biologiczne, ważne dla życia i rozwoju człowieka-to jest organizm. Integracyjnej działalności mózgu zawdzięczamy, że organizm nie jest luźnym zbiorowiskiem komórek lecz racjonalną ich organizacją.
Układ kostno – stawowy
– aby zrozumieć koordynację ruchową, psychomotoryczną trzeba poznać ukł. kostno-stawowy. Kościec jest strukturą, która trzyma w ryzach cały nasz organizm, dzięki której możemy chodzić, skakać, chwytać przedmioty. Kości także chronią ważniejsze narządy np.: mózg.
Struktura i funkcje kości. Po urodzeniu mamy 350 kości (później niektóre z nich się łączą-kości czaszki). Szkielet dorosłego człowieka składa się z 200 kości.
Budowa kości : kości są wewnątrz porowate, a twarda i zwarta jest tylko część zewnętrzna. Wykazują pewną elastyczność, dzięki której wykazują większą wytrzymałość. Kości zachowują subtelną równowagę pomiędzy lekkością i wytrzymałością. Wewnątrz kości znajdują się blaszki kostne, zbudowane z resztek stale niszczonych kości. Te resztki są wykorzystywane do odbudowy zniszczonych powierzchni.
Są dwa powody dla ciągłego niszczenia i odbudowywania kości. Jeden z nich to zwykła odnowa komórek dokonująca się we wszystkich tkankach. Drugi powód to fakt, że kości stanowią rodzaj banku wapnia. To bardzo ważny pierwiastek biorący udział prawie we wszystkich procesach życiowych. Kości są ogromnym składem wapnia dostępnym w miarę potrzeby dla innych części organizmu. Ciągłe niszczenie kości uwalnia jony wapnia, które wracają z kości do krwioobiegu do którego dostały się ze strawionego pokarmu i są rozprowadzane do tych części organizmu, które aktualnie potrzebują wapnia. Np.: ciąża – tworzenie nowego szkieletu w łonie matki wymaga większej ilości wapnia, tak samo w czasie karmienia piersią.
Gospodarka wapniowa sterowana jest przez witaminy i hormony. Hormony sprawują kontrolę nad wieloma przekształceniami kości. Np.: menopauza – niedobór hormonów może powodować odwapnienie kości; dzieciństwo – hormony regulują wzrastanie układu kostnego. Tak więc pobudzanie wzrostu kości zależy od ilości hormonów. Istnieją rodzaje hormonów działających na nasady kości powodując ich wydłużenie (proces ten zachodzi do 20 roku życia – wzrost jest uwarunkowany genetycznie). Brak hormonów powoduje karłowatość, nadmiar – gigantyzm.
Jeszcze jest jedna ważna właściwość kości mająca podstawowe znaczenie dla funkcjonowania ludzkiego organizmu : centralne przestrzenie wewnętrzne naszych kości to miejsca w których wytwarzane są komórki krwi (krwinki czerwone, białe i płytkowe). Te miejsca to szpik kostny. Wszystkie rodzaje komórek mają wspólnego przodka, jedną komórkę macierzystą. W przebiegu kolejnych podziałów z komórki macierzystej powstają krwinki czerwone, różne rodzaje białych (kwasochłonne, limfocyty, monocyty i inne), krwinki płytkowe. Jest to produkcja ciągła. Krwinki czerwone przenoszą tlen. Codziennie produkuje się ich ok. 200 miliardów. Krwinki czerwone biorą udział w krzepnięciu krwi. Krwinki białe biorą udział w procesach obronnych organizmu.

 August 9, 2010 ·  
 Opublikowano w: Psychologia kliniczna

Deprywacja sensoryczna a stany świadomości

Pewnego zimnego dnia czterech pielgrzymów wybrało się na szczyt góry. Mają oni nadzieję, że podczas postu i odcięcia od świata zewnętrznego (deprywacja sensoryczna) doznają halucynacji, które jak wierzą wniosą w ich życie ważne informacje. Nastąpiło to po trzech dniach postu. Prawdopodobnie coś zaburzyło normalne działanie serotoniny, bo jak poziom serotoniny ulega zmianie, to wzgórze traci zdolność kontrolowania napływu informacji. Pielgrzymom zbadano krew przed wyprawą i w trakcie. Badanie wykazały, że bezpośrednio po halucynacjach receptorów było dwa razy więcej. Przypuszcza się, że na skutek deprywacji zmysłowej w mózgach pielgrzymów zwiększył się poziom serotoniny i przerwał hamujący obwód wzgórza.
Psychodeliki i wyobraźnia
Pewien artysta jako młody student akademii zaznajomił się z wpływem leku psychodelicznego (LSD) na jego wyobraźnię. LSD podobnie jak psylocyna przypomina budową serotoninę i łączy się z receptorami serotoniny w mózgu. Artysta z rozmysłem manipulował mózgiem. Środki psychodeliczne mogą być wspaniałym narzędziem dla malarzy wizjonerów, pozwalają bowiem dostrzec ukryte wymiary świadomości, albo ukrytą podświadomość. To jakby na kilka godzin zwariować, a potem oprzytomnieć, gdyby nie uzależnienie.
Hipotetyczny dopaminowy mechanizm parkinsonizmu i schizofrenii
Inny transmiter kontrolujący pracę mózgu to dopamina, która działa jak spowalniacz. Dopamina wędruje w mózgu specjalnymi ścieżkami. Naukowcy odkryli kilka szlaków dopaminowych w zwojach podstawowych mózgu. Zwoje u podstawy mózgu znajdują się we wnętrzu mózgu i odgrywają decydującą rolę w wykonywaniu płynnych i kontrolowanych ruchów. Kiedy dopamina przestaje dopływać do tego rejonu, powstaje choroba Parkinsona (utrata zdolności inicjowania i kontrolowania ruchów). Dopamina dopływa także do płatów czołowych, gdzie tak jak serotonina reguluje przepływ informacji dochodzących z innych części mózgu. Schizofrenia pojawia się bez ostrzeżenia, zwykle pod koniec okresu dorastania. Niszczy osobowość, powoduje myślenie urojeniowe, kradnie człowiekowi zdolność jasnego myślenia. Schizofrenia nadal jest zagadką, ale lekarze uważają, że musi mieć ona związek z systemem dopaminowym. Podczas badania mózgu rezonansem magnetycznym, u osób dotkniętych schizofrenią są widoczne objawy zmniejszonego dopływu krwi do płatów czołowych, gdzie przebiegają najważniejsze ścieżki dopaminowe. System dopaminowy odgrywa ważną rolę nie tylko w chorobach psychicznych, lecz też w łagodniejszych zaburzeniach. Za mało dopaminy w korze może wywołać nadmierną podejrzliwość, zdolność do paranoi lub ograniczyć kontakty z otoczeniem. Uważa się także, że dopamina wywołuje uczucie zadowolenia, nazywana jest substancją przyjemnościową. Istnieje nawet teoria, że dopamina pomaga regulować uczucie bólu w organizmie. Każde podrażnienie ciała pobudza kilka receptorów, które wysyłają sygnał przez rdzeń kręgowy do mózgu. Mózg ocenia ten ból i reaguje. Czasem uwalnia własne środki zw. endorfinami. Endorfiny wiążą się ze specjalnymi narkotycznymi receptorami neuronów, gdzie rozpoczyna się proces łagodzenia bólu.
Dopamina gra także rolę, być może w najsilniejszym ludzkim uczuciu – w miłości.
Rozdział 5 Układ hormonalny a aktywność i emocje

 August 8, 2010 ·  
 Opublikowano w: Psychologia kliniczna

Rozpoznawanie cech świata i własnych stanów.

Człowiek uświadamia sobie to co widzi, dopiero gdy nauczy się to coś rozpoznawać. Najpierw komórki wzrokowe muszą przekształcić w impulsy elektryczne to, co w postaci impulsów świetlnych dotarło do oka. Te impulsy nerwowe są możliwe do przyswojenia w okolicy wzrokowej mózgu. Tu następuje tworzenie obrazu. Mózg nauczył się bardzo szybko rozpoznawać informacje ważne od nieistotnych. Dlatego często informacja wzrokowa zostaje wygaszona zanim dotrze do świadomości. Jeśli informacja odbierana przez narząd wzroku zostanie uznana za istotną to utrzymywana jest przez kilka sekund w pamięci chwilowej. Bez umiejętności zapominania nasza pamięć została by przeciążona nadmierną liczbą szczegółów. Drobne zakłócenie w tym mechanizmie pamięci może prowadzić do przeżycia deja vu (już to kiedyś widziałem), które jest zakłóceniem przetwarzania informacji przez mózg.
Mózg uszkodzony – odbudowa uszkodzonych układów neuronowych
Nowo utworzone rozgałęzienia neuronów rosną i łączą się z innymi neuronami by przywrócić pewne funkcje. W nowo utworzonej sieci określona komórka nerwowa otrzymuje informacje od wielu innych neuronów, co nie pozwala na powstanie wyraźnej ścieżki, czy obwodu. Za pomocą fizykoterapii można wzmocnić ten konkretny obwód i dać tej sieci niezbędny bodziec wzmacniający. W końcu ten udrożniony obwód zastępuje inne połączenia i sieć zostaje naprawiona, tzn. słabe połączenia zostają usunięte, a silne utrwalone.
Reakcje psychiczne pacjenta na rehabilitację mózgu.
Najważniejsze jest wsparcie najbliższych osób. Udar, który zniszczył lewą półkulę mózgu, zniszczył także ośrodek mowy i zdolność porozumiewania się. Nie wolno więc w czasie rehabilitacji uczyć rzeczy, do których potrzebna jest lewa półkula mózgu. Wykorzystywanie prawej półkuli to np. wykorzystanie w rehabilitacji śpiewu. Gesty i miny pacjenta podczas śpiewu są sposobem porozumiewania się prawej półkuli, która robi wszystko by zastąpić lewą. Aby przekazać swe myśli, pacjent z uszkodzoną lewą półkulą zamiast słowami posługuje się różnymi dźwiękami – to jest właśnie słownictwo prawej półkuli mózgu. W zdrowym mózgu lewa i prawa półkula współpracują by zintegrować słowa z odpowiednią intonacją. Dzięki lewej półkuli powstają właśnie słowa, a prawa nadaje im znaczenie emocjonalne. Ruchy ciała i gesty rąk stanowią także ważny element porozumiewania się prawej półkuli. Gesty i towarzyszące im dźwięki pozwalają na stworzenie pacjentowi własnego słownictwa za pomocą którego może wyrazić uczucia.
Siła woli pacjenta, a proces zdrowienia mózgu.
Siła woli pacjenta ma ogromny wpływ na proces zdrowienia, choć lekarze nie wiedzą dokładnie na czym to polega. Uczeni uważają, że rozwiązanie zagadki można odnaleźć w pniu mózgu, który podtrzymuje życie, kontroluje rytm pracy serca i oddychanie. W pniu mózgu znajduje się obszar zw. miejscem sinawym, składający się z neuronów. Neurony te wywierają wpływ na cały mózg, a ich długie włókna tworzą pędzle komunikacyjne. Pobudzone neurony miejsca sinawego przez swe długie włókna pompują w system neuronów substancję zw. noradrenaliną. Noradrenalina pobudza żółte astrocyty do wydzielania czynnika wzrostowego neuronów i innych podobnych substancji, które sprzyjają regeneracji. Pobudzony pień mózgu rozsyła po mózgu strumienie noradrenaliny uczyniając komórki odpowiedzialne za odbudowę. Otoczenie pacjenta może silnie wpływać na jego motywację. Ofiary uszkodzeń mózgu często wykazują silną chęć powrotu do znanego świata by odzyskać fragmenty utraconej przeszłości. W procesie rehabilitacji powinno odwiedzać się z pacjentami ich ulubione miejsca wywołując u nich podniecenie i zainteresowanie ich przeszłą rzeczywistością.
Stymulacja mózgu a stany świadomości
Mózg człowieka nie zmienił się zbytnio od 200 tys. lat, ewoluował natomiast umysł – to on właśnie stanowi tajemnicę. Obecne techniki dały możliwość naszkicowania mapy umysłu za pomocą tomografu komputerowego i rezonansu magnetycznego. Możemy mieć pewność, że umysł to coś więcej niż zbiór składników biologicznych. Jedną z najdziwniejszych cech mózgu jest jego zdolność do zmiany obrazu rzeczywistości za pomocą dość niezwykłych środków, takich jak substancje halucynogenne lub deprywacja sensoryczna.
Substancje halucynogenne a odmienne stany świadomości
Znany od tysiącleci przez Indian meksykańskich grzybek zawiera substancję halucynogenną zw. psylocyną. Przez godzinę pojawiają się halucynacje, w których szamani widzą jaskrawe barwne wzory i dziwne postaci. Dowiadując się o działaniu mózgu odkrywamy, że kluczem do tych drzwi są jego własne substancje chemiczne, które są magazynowane w pęcherzykach znajdujących się na końcu neuronowych odgałęzień – w synapsach, w miejscach gdzie jeden neuron przekazuje informacje drugiemu. Ładunek elektryczny uwalnia cząsteczki chemiczne do zbiorników i wędrują poprzez synapsy do sąsiedniego neuronu. W mózgu jest ich 100mld tworzą z innymi neuronami miliony linii komunikacyjnych. Komunikacja neuron-neuron jest podstawą całej działalności w mózgu. Neuron wysyła impuls elektryczny, który wędruje wzdłuż włókna zw. aksonem, aż dotrze do zmagazynowanych substancji chemicznych. Elektryczne wyładowanie to początek przekazu chemicznego. Cząsteczki wędrujące między neuronami to neurotransmitery, jest ich w mózgu ok. 50 (np. noradrenalina, dopamina). Neurotransmitery wpływają na zachowanie człowieka, a nawet je kształtują. Jedną z tych substancje jest serotonina, która spełnia różne role. Kontroluje nastrój, apetyt, pamięć, uczenie się. Halucynacje, których doznaje szaman są wynikiem manipulowania systemem serotoninowym, bo serotonina może być zarówno hamulcem jak i środkiem pobudzającym. W przypadku halucynacji serotonina działa w dwóch ośrodkach płatach czołowych i wzgórzu. Wzgórze jest tzw. „bramą wejściową” dla wszystkich informacji zmysłowych, aby po przefiltrowaniu trafić do kory. Płaty czołowe zaś używają dostarczonych informacji do podejmowania decyzji, planowania. Psylotycyna występująca w grzybku jest podobna do serotoniny.

 August 8, 2010 ·  
 Opublikowano w: Psychologia kliniczna