Zmysł wzroku stanowi obok innych zmysłów podstawę orientacji człowieka w otoczeniu. Wzrok jest ważnym źródłem informacji o orientacji przestrzennej. Rejon ostrego widzenia jest związany z pewnym szczegółem anatomicznym oka, a mianowicie z budową siatkówki. Jak wiadomo zbytnie zagęszczenie fotoreceptorów występuje na małej powierzchni siatkówki. Ponadto dwa rodzaje receptorów mają swoja specyficzna lokalizacje na siatkówce oka. I tak pręciki odpowiedzialne są za widzenie czarno-białe, a czopki za widzenie kolorowe i rozmieszczone są w różnych rejonach siatkówki. Na tym poziomie można wyróżnić dwa podsystemy: widzenia peryferycznego (pręcikowego) i widzenia centralnego (czopkowego). Oba te systemy ważne są do widzenia nocnego (pręciki) i dziennego (czopki). Człowiek na drodze ewolucji wytworzył specjalny mechanizm skaningu, związany z ruchami oczu. Tak więc aby była możliwa analiza informacji wzrokowych położonych na peryferiach pola widzenia, niezbędne są ruch gałki ocznej. Ruchy oka dzielimy na małe (mimowolne, głównie o charakterze fizjologicznym) i duże (dowolne). Ruchy skokowe (sakkady), związane są z przenoszeniem wzroku z jednego obiektu na drugi i ruchami śledzenia (podążania za poruszającym się obiektem). Oko musiało wytworzyć mechanizm skaningu, polegający na tym, że oko poruszając się, z każdej części pola widzenia pobiera pewną próbkę informacji i doprowadza ja w ten sposób do centralnego rejonu siatkówki oka. Gdybyśmy unieruchomili gałkę oczna, podając np. atropinę to wywołalibyśmy widzenie tunelowe, czyli widzielibyśmy wyraźnie tylko na wprost. Wśród ruchów oka wyróżnić trzeba cztery: sakadyczne; związane ze śledzeniem; związane z zbieżnością obu oczu; związane z układem westybularnym.
Ruchy oka śledzące
Znajomość tych ruchów jest ważna w psychologii, zwłaszcza wtedy gdy badamy procesy spostrzegania w pewnej dynamice np. testy oparte na tzw. śledzeniu pościgowym. Ma to duże znaczeni w praktyce dla badania kierowców, pilotów – do opisu ilościowego procesu odbioru informacji oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej.
Artykuł dotyczy następujących zagadnień:
- widzenie centralne