Podstawą funkcjonowania chronotypu jest rytmiczność procesów biologicznych czyli fotoekologiczych, wg Szmigelskiego 1974 – zjawiskiem rytmicznym nazywamy proces wykazujący regularne oscylacje powtarzające się przez dłuższy okres czasu. rytm biologiczny to cykliczna zmiana procesów fizjologicznych w czasie. w zależności od długości trwania wyróżniamy takie rytmy: rytmy pływowe, około dobowe, tygodniowe, miesięczne, sezonowe, roczne, wieloletnie i wiekowe. Jednostką rytmu jest 1 cykl =okres, amplitudą rytmu jest max odchylenie od średniej, większość rytmów ma charakter sinusoidalny ale są też niesinusoidalne i asymetryczne a gdy przesunięcie fazy osiągnie wartość max 180 stopni to wtedy mówimy o odwróceniu rytmu. Rytm około dobowy waha się 23-25 h, rzadziej 22-23 h, rytmy egzogenne są uzależnione od otoczenia a endogenne są naturalną właściwością organizmu ale też pozostaje pod wpływem czynników egzogennych. Badając Muszki owocowe Drosophila zaobserwowano, że jednorazowy błysk światłem rozpoczyna rytm pojawienie się rytmu 24 h aktywności całej populacji.
Synchronizator rytmu jest to czynnik prowadzący do wyrównania fazy rytmu z innymi rytmami. np. astronomicznym, geograficznym, środowiskowym. Strach i stres jest określany szumem biologicznym. W przypadku człowieka cykl biologiczny wydaje się być zdominowany przez czynniki psychospołeczne jak rodzaj pracy, sposób spędzania wolnego czasu, styl życia, godziny otwarcia sklepów, urzędów te zjawiska pełnia w naszym życiu rolę synchronizatora.
Synchronizatory naturalne: rytm światło – ciemno, temperatura, rytm środowiska.
Jak one działają można łatwo zaobserwować jak różni się nam dzień powszedni od weekendu. np. niewidomi muszą się kierować rytmem snu – czuwania, rytmem obowiązków, rytmem ciszy i hałasu. Poprzez poddawanie wpływom odpowiednich synchronizatorów możemy uczynić nasz rytm bardziej poranny lub wieczorny. Przestrzeganie stałych pór posiłków, aktywności przyczynia się do ustalenia rytmu dobowego, nie drzemać w ciągu dnia, nie podjadać wstawać w określonej porze, wymaga to od nas surowej dyscypliny wewnętrznej ale bez tej wiedzy i samozaparcia zdarza się, że synchronizatory de synchronizują a człowiek przeżywa dyskomfort, że musi wstawać wcześniej niż mu dyktuje zegar biologiczny.
Zegar biologiczny (lokalizacja – podwzgórze) jest podstawą istnienia chronotypu, jest hipotetycznym układem wewnętrznym, regulującym rytmiką funkcji biologicznych, wyróżnia się zegar wewnątrzkomórkowy i mózgowy. Rytmy zapisane są w kodzie genetycznym a warunki środowiskowe maja na nie niewielki wpływ. Umiejscowienie zegara stanowi zagadkę, naukowcy uważają, że są to dwa skupiska komórek symetrycznie położonych nazwanych jądrami nadskrzyżowaniowymi podwzgórza, położone są blisko skrzyżowania nerwów wzrokowych tzn. tam gdzie tworzy się widzialny obraz, głównym źródło przekazu o fazie cyklu światło – ciemność jest twór siatkowato – podwzgórzowy. Podwzgórze reguluje temperaturą, popędem, hormonami.
Artykuł dotyczy następujących zagadnień:
- funkcjonowanie przyrody z dobowym rytmem życia
- funkcjonowanie przyrody zgodnie z dobowym rytmem zycia
- cykle dobowe roczne pływowe
- dobowe funkcjonowanie przyrody
- ROSLINY RYTMY SEZONOWE PRZYKLADY\
- wypisz przyklady dobowych rytmow zycia