Człowiek uświadamia sobie to co widzi, dopiero gdy nauczy się to coś rozpoznawać. Najpierw komórki wzrokowe muszą przekształcić w impulsy elektryczne to, co w postaci impulsów świetlnych dotarło do oka. Te impulsy nerwowe są możliwe do przyswojenia w okolicy wzrokowej mózgu. Tu następuje tworzenie obrazu. Mózg nauczył się bardzo szybko rozpoznawać informacje ważne od nieistotnych. Dlatego często informacja wzrokowa zostaje wygaszona zanim dotrze do świadomości. Jeśli informacja odbierana przez narząd wzroku zostanie uznana za istotną to utrzymywana jest przez kilka sekund w pamięci chwilowej. Bez umiejętności zapominania nasza pamięć została by przeciążona nadmierną liczbą szczegółów. Drobne zakłócenie w tym mechanizmie pamięci może prowadzić do przeżycia deja vu (już to kiedyś widziałem), które jest zakłóceniem przetwarzania informacji przez mózg.
Mózg uszkodzony – odbudowa uszkodzonych układów neuronowych
Nowo utworzone rozgałęzienia neuronów rosną i łączą się z innymi neuronami by przywrócić pewne funkcje. W nowo utworzonej sieci określona komórka nerwowa otrzymuje informacje od wielu innych neuronów, co nie pozwala na powstanie wyraźnej ścieżki, czy obwodu. Za pomocą fizykoterapii można wzmocnić ten konkretny obwód i dać tej sieci niezbędny bodziec wzmacniający. W końcu ten udrożniony obwód zastępuje inne połączenia i sieć zostaje naprawiona, tzn. słabe połączenia zostają usunięte, a silne utrwalone.
Reakcje psychiczne pacjenta na rehabilitację mózgu.
Najważniejsze jest wsparcie najbliższych osób. Udar, który zniszczył lewą półkulę mózgu, zniszczył także ośrodek mowy i zdolność porozumiewania się. Nie wolno więc w czasie rehabilitacji uczyć rzeczy, do których potrzebna jest lewa półkula mózgu. Wykorzystywanie prawej półkuli to np. wykorzystanie w rehabilitacji śpiewu. Gesty i miny pacjenta podczas śpiewu są sposobem porozumiewania się prawej półkuli, która robi wszystko by zastąpić lewą. Aby przekazać swe myśli, pacjent z uszkodzoną lewą półkulą zamiast słowami posługuje się różnymi dźwiękami – to jest właśnie słownictwo prawej półkuli mózgu. W zdrowym mózgu lewa i prawa półkula współpracują by zintegrować słowa z odpowiednią intonacją. Dzięki lewej półkuli powstają właśnie słowa, a prawa nadaje im znaczenie emocjonalne. Ruchy ciała i gesty rąk stanowią także ważny element porozumiewania się prawej półkuli. Gesty i towarzyszące im dźwięki pozwalają na stworzenie pacjentowi własnego słownictwa za pomocą którego może wyrazić uczucia.
Siła woli pacjenta, a proces zdrowienia mózgu.
Siła woli pacjenta ma ogromny wpływ na proces zdrowienia, choć lekarze nie wiedzą dokładnie na czym to polega. Uczeni uważają, że rozwiązanie zagadki można odnaleźć w pniu mózgu, który podtrzymuje życie, kontroluje rytm pracy serca i oddychanie. W pniu mózgu znajduje się obszar zw. miejscem sinawym, składający się z neuronów. Neurony te wywierają wpływ na cały mózg, a ich długie włókna tworzą pędzle komunikacyjne. Pobudzone neurony miejsca sinawego przez swe długie włókna pompują w system neuronów substancję zw. noradrenaliną. Noradrenalina pobudza żółte astrocyty do wydzielania czynnika wzrostowego neuronów i innych podobnych substancji, które sprzyjają regeneracji. Pobudzony pień mózgu rozsyła po mózgu strumienie noradrenaliny uczyniając komórki odpowiedzialne za odbudowę. Otoczenie pacjenta może silnie wpływać na jego motywację. Ofiary uszkodzeń mózgu często wykazują silną chęć powrotu do znanego świata by odzyskać fragmenty utraconej przeszłości. W procesie rehabilitacji powinno odwiedzać się z pacjentami ich ulubione miejsca wywołując u nich podniecenie i zainteresowanie ich przeszłą rzeczywistością.
Stymulacja mózgu a stany świadomości
Mózg człowieka nie zmienił się zbytnio od 200 tys. lat, ewoluował natomiast umysł – to on właśnie stanowi tajemnicę. Obecne techniki dały możliwość naszkicowania mapy umysłu za pomocą tomografu komputerowego i rezonansu magnetycznego. Możemy mieć pewność, że umysł to coś więcej niż zbiór składników biologicznych. Jedną z najdziwniejszych cech mózgu jest jego zdolność do zmiany obrazu rzeczywistości za pomocą dość niezwykłych środków, takich jak substancje halucynogenne lub deprywacja sensoryczna.
Substancje halucynogenne a odmienne stany świadomości
Znany od tysiącleci przez Indian meksykańskich grzybek zawiera substancję halucynogenną zw. psylocyną. Przez godzinę pojawiają się halucynacje, w których szamani widzą jaskrawe barwne wzory i dziwne postaci. Dowiadując się o działaniu mózgu odkrywamy, że kluczem do tych drzwi są jego własne substancje chemiczne, które są magazynowane w pęcherzykach znajdujących się na końcu neuronowych odgałęzień – w synapsach, w miejscach gdzie jeden neuron przekazuje informacje drugiemu. Ładunek elektryczny uwalnia cząsteczki chemiczne do zbiorników i wędrują poprzez synapsy do sąsiedniego neuronu. W mózgu jest ich 100mld tworzą z innymi neuronami miliony linii komunikacyjnych. Komunikacja neuron-neuron jest podstawą całej działalności w mózgu. Neuron wysyła impuls elektryczny, który wędruje wzdłuż włókna zw. aksonem, aż dotrze do zmagazynowanych substancji chemicznych. Elektryczne wyładowanie to początek przekazu chemicznego. Cząsteczki wędrujące między neuronami to neurotransmitery, jest ich w mózgu ok. 50 (np. noradrenalina, dopamina). Neurotransmitery wpływają na zachowanie człowieka, a nawet je kształtują. Jedną z tych substancje jest serotonina, która spełnia różne role. Kontroluje nastrój, apetyt, pamięć, uczenie się. Halucynacje, których doznaje szaman są wynikiem manipulowania systemem serotoninowym, bo serotonina może być zarówno hamulcem jak i środkiem pobudzającym. W przypadku halucynacji serotonina działa w dwóch ośrodkach płatach czołowych i wzgórzu. Wzgórze jest tzw. „bramą wejściową” dla wszystkich informacji zmysłowych, aby po przefiltrowaniu trafić do kory. Płaty czołowe zaś używają dostarczonych informacji do podejmowania decyzji, planowania. Psylotycyna występująca w grzybku jest podobna do serotoniny.