Mechanizm agregacji komórek

Jaki więc mechanizm decyduje o podziale pracy między komórkami? W czasie formowania się organizmu musza działać pewne czynniki powodujące, że pewne komórki łączą się ze sobą, a inne oddzielają. Zdolność komórek do grupowania się czyli agregacji ma podstawowe znaczenie dla budowania organizmu.
We wczesnych fazach rozwoju zarodek człowieka nie różni się od zarodków innych ssaków. Jego rozwój odtwarza poszczególne etapy ewolucji. W zarodku ludzkim serce zaczyna pracę w 3 tygodniu życia, kiedy długość zarodka nie przekracza 2 mm. W tym samym czasie zarodek rozpoczyna wytwarzanie komórek krwi. Kierunek przepływu krwi nie został jeszcze ustalony. Teraz zarodek rozwija się bardzo szybko.
Mniej więcej w ciągu 1 tygodnia serce przybiera wyrazistą postać a budowa układu sercowo-naczyniowego zbliża się do końca. Pod koniec 4 tygodnia zarodek wynosi mniej więcej 4 mm. I wtedy zaczynają się wykształcać ręce. W piątym tygodniu od zapłodnienia długość zarodka nie przekracza 5 mm. Pod koniec 5 tygodnia dłonie wyglądają jak błoniasta łapka wodnego ptaka. Komórki niepotrzebnej człowiekowi błony palczastej stopniowo zanikają. Wraz z zanikiem błony uwidaczniają się palce.
Formowanie się struktury ciała ludzkiego w ostateczny kształt jest zwierciadlanym odbiciem kolejnych faz rozwoju ewolucyjnego.
W 7 tygodniu palce są już całkowicie uformowane. Długość zarodka ma 18 mm.
Proces ewolucji możemy prześledzić też na przykładzie narządu charakterystycznego dla człowieka – mózgu. Oto mózg płodu ludzkiego w 150 dni od zapłodnienia znajduje się w początkowej fazie rozwoju. Jego kształt nie różni się istotnie od mózgu małpy – Makaka Japońskiego. Mózg dziecka tuż przed narodzeniem wygląda podobnie jak mózg innych naczelnych np. goryla.
Pod koniec 8 tygodnia płód ma już wszystkie cechy istoty ludzkiej. Ma zaledwie 3 cm długości. Płód będzie rósł dalej aż do przyjścia na świat noworodka.
Wiemy, że istnieją substancje powodujące wzajemne przyleganie komórek i w efekcie tworzenie narządów, zwane katherynami.
W powstawaniu narządów ciała oprócz katheryn biorą udział inne białka. Częściowo poświadczenia dla tych przypuszczeń dostarczyły wyniki badań na Muszce Owocówce. W jednym z doświadczeń na zarodkach muszki, w kilka godzin po zapłodnieniu usunięto część komórek, z których miała powstać głowa, a na to miejsce wszczepiono komórki mające utworzyć odwłok. Odwłok utworzył się.
Białka odpowiedzialne za powstanie narządów rozrodczych spowodowały wytworzenie się tych narządów w miejscu głowy. W lipcu 1988 roku zespół dr Wolfganga Druviera z instytutu Max’a Planka opublikował wyniki doświadczenia. Okazało się, że u Muszki Owocowej za zróżnicowanie komórek na odwłokowe i głowowe odpowiedzialne jest swoiste białko o którego wytwarzaniu decyduje aktywność określonych genów. Z komórek wytwarzających największe ilości tego białka powstaną struktury tkanki mózgowej, natomiast komórki o niższym stężeniu tego białka utworzą tułów i tylne części. Udowodniono to poprzez zmniejszanie bądź zwiększanie liczbę genów a tułowiem ulegają przesunięciu zgodnie ze zmianą ilości wytwarzanego białka decydującego o różnicowaniu komórek.

Artykuł dotyczy następujących zagadnień:

  • agregacja komórek