KONTROWERSJE FILOZOFICZNE – Psychologia kliniczna

KONTROWERSJE FILOZOFICZNE

CZY BRAK ZAANGAŻOWANIA, TO UCIECZKA PRZED CIERPIENIEM-KOMENTARZE DO FILOZOFII
STOICKIEJ
Celem mojej pracy jest przekonanie studentów medycyny, którzy nie zetknÄ™li siÄ™ z oryginalnymi tekstami starożytnych filozofów, iż warto podjąć ten wysiÅ‚ek, gdyż nagrodÄ… zaÅ„ jest prawdziwa żywa myÅ›l, czÄ™sto nie dostrzegana i niedoceniana, ponieważ jest ukryta pod postaciÄ… zakorzenionych w jÄ™zyku potocznym banałów o “stoickim spokoju” i innych nudnych moralizatorskich haseÅ‚. Jest to filozofia dotykajÄ…ca najgłębszych, najistotniejszych problemów egystencjalnych i moralnych, która zamiast zanudzać, powinna raczej porażać odbiorcÄ™ (czytelnika) swÄ… niezrównanÄ… siłą inteligencji, jasnoÅ›ciÄ… wyrazu i piÄ™knem intencji. ChcÄ…c oddać sprawiedliwość stoikom, twierdzÄ™, iż postawa “nie angażowania siÄ™” nie ma nic wspólnego z unikniÄ™ciem cierpienia. WrÄ™cz odwrotnie, postawa stoicka, to ksztaÅ‚towanie swojego losu przez cierpienie. PosÅ‚użę siÄ™ sÅ‚owami Viktora Frankla, który mówi, że życie ludzkie nabiera sensu wÅ‚aÅ›nie przez cierpienie. I chociaż sÄ… też inne sposoby na “speÅ‚nianie sensu bytu ludzkiego” jak dziaÅ‚anie, czyli ksztaÅ‚towanie Å›wiata oraz przeżywanie Å›wiata, czyli przyswajanie sobie jego piÄ™kna, to cierpienie jest tym, co cenić należy najwyżej w rozwijaniu wÅ‚asnej osobowoÅ›ci. Stoik potrafi cierpieć nie dlatego, że siÄ™ taki urodziÅ‚, bÄ…dź zmusza go do tego sytuacja, w której siÄ™ znalazÅ‚, lecz, że inaczej być nie może, gdyż taka jest kondycja ludzka. Może z wiÄ™kszÄ… oczywistoÅ›ciÄ… niż inni przyjmuje, że dziÄ™ki ciężkiej pracy nad sobÄ… można nabyć takiej zdolnoÅ›ci, po prostu nauczyć siÄ™ cierpieć, traktujÄ…c to jako coÅ› nieodzownego, korzystnego
‘ Viktor E. Franki, Homo Patiens, PAX, Warszawa, 1984, s. 69
145

w przyszÅ‚oÅ›ci dla siebie. To nie jest żadne skazywanie siÄ™ na udrÄ™kÄ™, gdyż ideaÅ‚em stoickim jest bezcierpienie, czyli swoiÅ›cie pojmowane szczęście, do którego warto próbować siÄ™ zbliżyć, nie majÄ…c nawet gwarancji jego osiÄ…gniÄ™cia. Wydaje siÄ™, że jedna jest droga do tego ideaÅ‚u – akceptacja różnych odcieni cierpienia w kolejnych etapach ‘zycia. Stoik jest tego Å›wiadomy – tylko że cierpienie nie stanowi dla niego istotnej przeszkody w dąźeniu do ćelu. O tym, że stoik niezbicie wierzy w takÄ… drogÄ™, przekonajmy siÄ™, analizuj~c niektóre zwierzenia sÅ‚awnego stoika – Marka Aureliusza.
1. Myśl pierwsza:
“Wszystko to, do czego dojść pragniesz drogÄ… okrężnÄ…, możesz mieć, gdybyÅ› sam tego nie skÄ…piÅ‚.”‘
WedÅ‚ug stoików głównym błędem czÅ‚owieka jest poszukiwanie dobra tam, gdzie go nie może być – w Å›wiecie zewnÄ™trznym, w wartoÅ›ciach instrumentalnych hedonistycznych. Drogi poszukiwania tych wartoÅ›ci, to błądzenie po manowcach, na których dusza spragniona prawdy i dobra nigdy nie zazna ukojenia. Błąd nasz polegaÅ‚by wiÄ™c na tym, iż zbyt pochopnie oddajemy siÄ™ we wÅ‚adanie celom narzuconym nam przez nasze uczucia i pragnienia, celom, których osiÄ…gniÄ™cie zależy od zmiennych, przypadkowych kolei losu. Tymczasem wszystko co istotne dla dobra jednostki znajduje siÄ™, wedle nauk stoickich, nie tyle w “naszych rÄ™kach”, co po prostu w nas samych, w naszej duszy. UtrzymujÄ… oni bowiem, iż nic poza naszÄ… wolÄ… nie ma wpÅ‚ywu na wartość moralnÄ… naszej osoby. Å»adne okolicznoÅ›ci zewnÄ™trzne nie sÄ… w stanie nam pomóc ani też przeszkodzić w osiÄ…gniÄ™ciu celów, do których prawdziwie jest czÅ‚owiek powoÅ‚any. Stoicy odróżniajÄ…c sprawy, na które mamy możliwość wpÅ‚ywu od spraw od nas niezależnych, jednoczeÅ›nie uznajÄ…, iż ten rozdziaÅ‚ pokrywa siÄ™ z odróżnieniem sfery zjawisk wartoÅ›ciowalnych moralnie
‘ Marek Aureliusz, RozmyÅ›lania, PWN, Warszawa, 1984, s. 142 146

od zjawisk obojętnych względem dobra i zła. A więc tylko to, co od nas zależy może być przedmiotem ocen moralnych, może być dobre bądź złe; natomiast zdarzenia, sprawy i zachowania, na które żadnego wpływu nie mamy zostają, przez stoików, wyjęte spod osądu moralnego jako moralnie obojętne.
Stoicyzm jest nacechowany specyficznym optymizmem, bowiem jeżeli
nikt i nic nie jest w stanie przeszkodzić nam w osiągnięciu dobra, to mogłoby się wydawać, że moralne problemy są czymś w rodzaju złudzenia, a zło czymś w rodzaju błędu, który przy pomocy właściwej wiedzy można będzie łatwo usunąć czy naprawić. I rzeczywiście, filozofia stoicka w zamierzeniu ma naprawiać błędy, ujawniać złudzenia, odkrywać przez to istotę człowieka i świata oraz naturę ich wzajemnej relacji, a także wynikające stąd prawdy o ludzkich powinnościach, gdyż właściwie wiedza o rzeczywistej sytuacji człowieka w świecie jawi się tutaj jako warunek konieczny dobrego postępowania. Jednakże optymizm stoicyzmu okazuje się daleko różnym od wszelkich potocznych wyobrażeń o łatwym osiąganiu celów. Z pozoru wygodny i może nawet nieco dwuznaczny moralnie podział na sferę rzeczy od nas zależnych i sferę niezależną (czyli taką, którą można się nie interesować) niesie ze sobą bardzo poważne, a często nie dostrzegane konsekwencje. Okazuje się, że zawiera on w swojej wewnętrznej logice konieczność wyciągnięcia takich wniosków, które jeśli je sobie w pełni uświadomimy spowodują zastąpienie początkowego naiwnego optymizmu czymś co można nazwać dziwną mieszanką podziwu i przerażenia. Otóż, to prawda, że odpowiedzialność moralna dotyczy tylko spraw, na które mamy przynajmniej jakiś wpływ, lecz w stoicyzmie musimy się pogodzić z tym, iż za owe zależne od nas sprawy odpowiadamy totalnie, bezwzględnie, beź możliwości jakiegokolwiek usprawiedliwienia, a także bez przebaczenia. Ponosimy odpowiedzialność, z której nikt nie jest w stanie nas zwolnić, uchylić jej ani zawiesić. Za nasze dobro i zło nikt oprócz nas samych nie ponosi odpowiedzialności. Widzimy więc, że zanim stoik nauczy się dystansu
147

do świata zewnętrznego, musi włożyć niemały wysiłek w dokonanie prawidłowego rozdziału tego, co nie jest warte zachodu od tego, o co za
bieganie ma sens. Odkrywanie sensu życia polega na wyrzekaniu się zmysłów, na preferowaniu powściągliwości, rezygnacji, cierpieniu. Walka ze złudze
mami, dostarczanymi przez zmysły, nie jest łatwa i wymaga poświęcenia,
do czego stoik stale siÄ™ przygotowuje.

Inne tematy, które mogą cię zainteresować:

f. Badanie czynności pisania (grafii)
Próby na powtarzanie obejmują zazwyczaj:
Wreszcie bardzo ważną grupę prób w tej części badania stanowią próby dotyczące orientacji przestrzennej,
a. Rozmowa wstępna
Przyczyną trudności w nauce czytania mogą być oczywiście różnego rodzaju wady wzroku i słuchu.
DZIECI DYSLEKTYCZNE
14 Przypadek opracowała mgr Maria Guzińska. Z materiałów Poradni Zdrowia Psychicznego w Krakowie.
Organiczne przyczyny wtórnego upośledzenia umysłowego,
Procesy prowadzące do upośledzenia umysłowego (według I. Walda i D. Stommy):
DZIECI NERWOWE I NERWICOWE

Chcesz dodać swoje ogłoszenie na Defipedii? Wyślij nam informacje wylistowane w sekcji Dodanie ogłoszenia.

 July 19, 2010 ·  
 Opublikowano w: Psychologia kliniczna