ZAKOŃCZENIE

Szwajcarski psychiatra Manfred Bleuler (syn Eugena Bleulera, który wprowadził pojęcie “schizofrenia”) napisał: “Przez większą część mojego życia mieszkałem w szpitalach, w których zajmowano się głównie trudnymi przypadkami schizofrenii, i od mojego niemowlęctwa do okresu dorastania,
poważnie chorzy schizofrenicy przebywali nawet w naszym domu (…).
Pokolenia psychiatrów uważały, że schizofrenia jest procesem psychotycznym prowadzącym do kompletnej degeneracji, jeżeli życie pacjenta jest wystarczająco długie, aby umożliwić procesowi dotarcie do końca (…). Dzisiaj jestem przekonany, że prawda jest inna” (M. Bleuler, 1968, s. 3,6). M. Bleuler odkrył, że stan zdrowia wielu jego chronicznych pacjentów ulegał z biegiem czasu poprawie, a nie pogorszeniu; ustalił dodatkowo, że 25-35% chorych na schizofrenię (jeszcze przed erą neuroleptyków) wyzdrowiało po przejściu
ostrego ataku psychozy.
133 I -.

Społeczności terapeutyczne istniały samodzielnie przez krótki okres
czasu; głównie na początku XIX i w latach sześćdziesiątych XX wieku. Do ich
zorganizowania potrzebni byli i są ludzie zaangażowani, cierpliwi, chcący żyć oraz pracować razem z rezydentami. Cierpliwość terapeutów i materialne środki społeczności pojawiają się często niespodziewanie, ale równie niespodziewanie zaczyna ich brakować; dlatego społeczności terapeutyczne będąw przyszłości raczej uzupełnieniem hospitalizacji chorych na schizofrenię, niż alternatywą.