c. Wychowanie i wpływy nie zamierzone – Psychologia kliniczna

c. Wychowanie i wpływy nie zamierzone

Trzecim czynnikiem, który ma duży wpÅ‚yw na rozwój uspoÅ‚ecznienia, jest zharmonizowanie wychowawczych wpÅ‚ywów otoczenia z oddziaÅ‚ywaniem, które można nazwać pedagogicznie nie zamierzonym czy mimowolnym. WÅ›ród wpÅ‚ywów Å›rodowiska spoÅ‚ecznego można mianowicie wyróżnić oddziaÅ‚ywania pedagogiczne, tzn. organizowane Å›wiadomie, celowo dla uksztaÅ‚towania osobowoÅ›ci dziecka, tworzÄ… one to, co można nazwać wychowaniem w Å›cisÅ‚ym znaczeniu tego sÅ‚owa (por. Alt R., 1960, s. 46). Oprócz jednak oddziaÅ‚ywaÅ„ z intencjÄ… wychowawczÄ…, wpÅ‚ywy Å›rodowiska obejmujÄ… również oddziaÅ‚ywania wychowawczo nie zamierzone. Dziecko jest czÅ‚onkiem okreÅ›lonej zbiorowoÅ›ci i obcuje z ludźmi w toku codziennych kontaktów, obserwuje ich wzajemne stosunki, pracÄ™ zabawÄ™, sÅ‚ucha ich rozmów itd. Te nie organizowane wychowawczo kontakty majÄ… na jednostkÄ™ niewÄ…tpliwy wpÅ‚yw, przy czym dziaÅ‚ajÄ… tu różne mechanizmy psychologiczne. Jednym z najważniejszych jest naÅ›ladownictwo. Jest ono częściowo mimowolne – w taki sposób “dziedziczÄ… siÄ™” u dzieci wyraz twarzy, chód, sposób wysÅ‚awiania siÄ™ osób dorosÅ‚ych itd. (por. “Psychologia kliniczna w zarysie”, rozdziaÅ‚ II, s. 33), częściowo zaÅ› dziecko Å›wiadomie dąży do postÄ™powania “tak jak doroÅ›li”. Widać to już wyraźnie w zabawach mÅ‚odszych dzieci, w których usiÅ‚ujÄ… one naÅ›ladować czynnoÅ›ci imponujÄ…cych im osób dorosÅ‚ych. Innym mechanizmem jest reagowanie emocjonalne na zachowanie siÄ™ osób z otoczenia, np. lÄ™k przed gwaÅ‚townym, agresywnym zachowaniem ojca w stosunku do matki czy rodzeÅ„stwa (por. Gerstmann S., 1956, s. 64, 98 i in.). CzÄ™ste wystÄ™powanie takich zjawisk może u dziecka uksztaÅ‚tować trwałą postawÄ™ emocjonalnÄ… wobec otoczenia, np. lÄ™kowość lub agresywność, co wyraźnie wykazaÅ‚y badania Gerstmanna.
Owe mimowolne oddziaływania społeczne mają ogromny wpływ na socjalizację. R. Alt stwierdził, na podstawie dokumentacji etnologicznej, ze u ludów pierwotnych socjalizacja odbywa się przede wszystkim w toku takich oddziaływań, wychowanie zaś w ścisłym znaczeniu tego słowa prawie nie jest tam reprezentowane. Po prostu dziecko od najwcześniejszych lat bierze udział w życiu dorosłych, w ich pracy, w obrzędach itp. i w ten
sposób asymiluje prostÄ… kulturÄ™ swego otoczenia (Alt R., 1960). Dopiero w toku rozwoju i komplikowania siÄ™ kultury powstajÄ… osobne formy od-‘ dziaÅ‚ywania pedagogicznie zamierzonego w postaci wychowania i nauczania i takie instytucje, jak szkoÅ‚a. Niemniej jednak oddziaÅ‚ywania nie zamierzone i wtedy-jak widzieliÅ›my-zachowujÄ… swój wpÅ‚yw na ksztaÅ‚towanie siÄ™ osobowoÅ›ci.
Otóż dla rozwoju uspołecznienia sprawą istotną wydaje się, aby wpływ tych czynników nie zamierzonych nie był sprzeczny z uspołecznianiem w toku wychowania. Wychowanie-to przede wszystkim stawianie dziecku określonych wymagań i egzekwowanie ich, tzn. wywieranie nań pewnego nacisku, tak aby postępowało ono zgodnie z wymaganiami. Jeśli jednak wymagania te są sprzeczne z wzorami postępowania dorosłych w otoczeniu dziecka albo jeśli zachowanie dorosłych wywołuje u dziecka reakcje emocjonalne nie pozwalające na podporządkowanie się wymaganiom, wymagania bądź to pozostaną nie spełnione, bądź też dziecko będzie je spełniało tylko formalnie, np. ze strachu przed karą, ale nie uzna ich za własne, nie wcieli ich w swój system norm, co jest zasadniczym celem wychowania. Dlatego też rodzice mogą dziecku stawiać wymagania nawet poprawne ze społecznego punktu widzenia, jeśli jednak stosunki domowe są aspołeczne, jeśli rodzice w swym postępowaniu są brutalni, gwałtowni, egoistyczni itd., kształtowanie uspołecznienia okaże się nieskuteczne.
IstniejÄ… również dowody wskazujÄ…ce, że zharmonizowanie celowych oddziaÅ‚ywaÅ„ wychowawczych z oddziaÅ‚ywaniami mimowolnymi daje niezwykle trwaÅ‚e rezultaty. Historia pokazuje wzór takiego wychowania, na przykÅ‚ad w starożytnej Sparcie (por. Castle E. B., 1961). W totalitarnej kulturze Sparty istniaÅ‚ ideaÅ‚ wojownika caÅ‚kowicie podporzÄ…dkowanego dobru paÅ„stwa, w tym też duchu byÅ‚a wychowywana mÅ‚odzież. Wychowanie byÅ‚o niezwykle surowe – stÄ…d pochodzi nazwa “wychowanie spartaÅ„skie” – ale ponieważ caÅ‚e otoczenie mÅ‚odego czÅ‚owieka postÄ™powaÅ‚o zgodnie ze stawianymi mu wymaganiami, ostre kary za najdrobniejsze wykroczenie i celowo trudne warunki życia nie wywoÅ‚ywaÅ‚y buntu i sprzeciwu, lecz, przeciwnie, stawaÅ‚y siÄ™ czynnikiem ksztaÅ‚tujÄ…cym w sposób wyraźny i trwaÅ‚y całą sylwetkÄ™ psychicznÄ… obywatela spartaÅ„skiego. JeÅ›li nawet spartaÅ„ski ideaÅ‚ czÅ‚owieka budzi dziÅ› poważne wÄ…tpliwoÅ›ci i nazbyt przypomina osÅ‚awionÄ… “pruskÄ… dyscyplinÄ™”, nie można jednak zaprzeczyć, iż wychowanie spartaÅ„skie byÅ‚o dlatego tak skuteczne, ze zamierzone dziaÅ‚ania wychowawcze byÅ‚y tam w peÅ‚ni zharmonizowane z wpÅ‚ywami mimowolnymi, z trybem życia osób z otoczenia. Można stÄ…d wysnuć wniosek, że również przebieg uspoÅ‚eczniania zależy nie tylko od tego, czy od dziecka wymaga siÄ™ uspoÅ‚ecznionego postÄ™powania, lecz przede wszystkim wiąże siÄ™ z uspoÅ‚ecznieniem jego caÅ‚ego otoczenia. AspoÅ‚eczne otoczenie nie wychowa czÅ‚owieka spoÅ‚ecznego, nawet gdyby mu stawiaÅ‚o wÅ‚aÅ›ciwe wymagania.

Artykuł dotyczy następujących zagadnień:

  • psychologia kliniczna a wychowanie
  • contact stone-castle co za loc:LT
  • mechanizmy wpÅ‚ywu wystÄ™pujÄ…ce w wychowaniu naÅ›ladownictwo
  • wpÅ‚yw otoczenia na wychowanie
  • wpÅ‚yw psychologii na wychowanie
  • wpÅ‚yw zamierzony
  • wpÅ‚ywy zamierzone
  • wychowanie zamierzone i planowane
  • zamierzone wplywy w wychowaniu
  • zamierzone wpÅ‚ywy w wychowaniu

Inne tematy, które mogą cię zainteresować:

Mechanizm determinacji płci
Mechanizm agregacji komórek
W momencie zapłodnienia fale jonów wapnia otaczają komórkę jajową.
Ciało człowieka,
Czerwone barwy są oznaką zdrowia i sygnałem seksualnym.
Nasz intelekt
Rozdział 1 PSYCHOLOGIA PRENATALNA
9. Medycyna i zdrowie utopian.
8. Czy brak zaangażowania to ucieczka przed cierpieniem.
7. Terapia moralna.

Chcesz dodać swoje ogłoszenie na Defipedii? Wyślij nam informacje wylistowane w sekcji Dodanie ogłoszenia.

 July 2, 2010 ·  
 Opublikowano w: Psychologia kliniczna