a. Rozmowa wstępna
Podobnie jak każde badanie diagnostyczne, również i neuropsychologiczne badanie diagnostyczne rozpoczyna się od wstępnej rozmowy z chorym. Można wskazać trzy główne funkcje takiej rozmowy: po pierwsze, stanowi ona bardzo ważny element w nawiązaniu kontaktu z chorym, w zapewnieniu sobie jego współpracy w dalszych fazach badania. Z jednej strony bowiem chorzy ci znajdują się często w stanie depresji, wykazują obniżony nastrój, mają negatywny stosunek do badania, z drugiej
15 Bardzo często są to chorzy z głębokimi zaburzeniami mowy zarówno w zakresie rozumienia tego, co się do nich mówi, jak i w zakresie wypowiadania własnych myśli. Powoduje to niemal automatycznie całkowitą nieprzydatność wszystkich tych technik diagnostycznych, których użycie wymaga dobrego zrozumienia Przez badanego instrukcji, bądź w których odpowiedzi jego musiałyby być wyrażone w słowach.
zaÅ›-stosowane w badaniu próby czÄ™sto sÄ… tak proste, że budzÄ… u chorego niechęć, podejrzenie, iż jest traktowany jako osoba nienormalna itp. JednoczeÅ›nie bardzo czÄ™sto w trakcie badania chory przekonuje siÄ™, że utraciÅ‚ szereg nader elementarnych z punktu widzenia czÅ‚owieka zdrowego umiejÄ™tnoÅ›ci, co w sposób nadzwyczaj niekorzystny odbija siÄ™ na jego samopoczuciu. Dlatego też ważnym celem rozmowy wstÄ™pnej jest stworzenie odpowiedniej atmosfery psychoterapeutycznej, zapobiegajÄ…cej powstaniu urazów zwiÄ…zanych z dalszym badaniem. Po drugie-już w rozmowie wstÄ™pnej można zebrać wiele istotnych informacji o różnych czynnoÅ›ciach szczegółowych, stanowiÄ…cych przedmiot dalszego badania, co oczywiÅ›cie ukierunkowuje dobór prób. Tak np. rozmawiajÄ…c ż chorym uzyskuje siÄ™ informacje dotyczÄ…ce rozumienia przez niego mowy innych ludzi, mówienia, ogólnego nastroju, stopnia krytycyzmu, stosunku do samego siebie i swojej sytuacji, stopnia orientacji w aktualnej sytuacji itp. Wszystkie te dane majÄ… duże znaczenie dla diagnozy. Wreszcie – po trzecie – w czasie rozmowy wstÄ™pnej z chorym należy dowiedzieć siÄ™, co mu dolega, co sam zauważyÅ‚, jeżeli chodzi o sposób swego funkcjonowania.
SpoÅ›ród spraw bardziej szczegółowych majÄ…cych jednak dużą wagÄ™ należy wymienić ustalenie, czy u chorego nie ma oznak ukrytej lewo-rÄ™cznoÅ›ci – czy w rodzinie jego nie zdarzali siÄ™ leworÄ™czni bÄ…dź czy sam chory nie byÅ‚ lub nie jest leworÄ™czny. Ponadto konieczne jest ustalenie – przynajmniej orientacyjne-poziomu wyksztaÅ‚cenia chorego.
Schemat tak rozumianej rozmowy wstępnej powinien więc obejmować następujące tematy: chory-jego nazwisko i imię, adres, zawód i wykształcenie, miejsce i charakter pracy, rodzina chorego, przebieg choroby i towarzyszące jej objawy, ocena czasu i miejsca badania, ocena aktualnego stanu chorego z uwzględnieniem objawów niepokojących, jego stosunek do czekających go ewentualnie zabiegów i zajęć terapeutycznych. Oczywiście pełna realizacja tego schematu zależy przede wszystkim od stanu chorego. Trudno bowiem oczekiwać, że np. u chorego z całkowitą afazją uda się choćby w części rozmowę taką przeprowadzić, ale nawet w takich skrajnych sytuacjach bardzo istotnym fragmentem badania jest próba nawiązania wstępnego kontaktu z chorym. Niekiedy trzeba użyć w tym celu zadań niewerbalnych, w których prosi się chorego po prostu o naśladowanie tego, co robi osoba badana.
b. Badanie praksji
Jak stwierdziliśmy, rozmowa wstępna dostarcza szeregu ważnych informacji pozwalających już w tej fazie badania ukierunkować dobór następnych prób. Ze względów praktycznych korzystne jest przejście po rozmowie wstępnej do badania czynności ruchowych, czyli do badania
praksji chorego. Ułatwia to zwykle podtrzymywanie kontaktu z chorym nawet wtedy, gdy kontakt ten jest głęboko upośledzony ze względu na
zaburzenia mowy.
W badaniu neuropsychologicznym nie zajmujemy się oceną zaburzeń ruchowych mających charakter elementarny, takich np. jak porażenia czy niedowłady połowicze bądź ataksje. Przeprowadzając natomiast próby zmierzające do wykrycia zaburzeń mających charakter apraksji musimy uwzględniać możliwość występowania zaburzeń ruchowych mających charakter elementarny, ponieważ w sposób istotny mogą one wpływać na wykonanie różnych prób stosowanych w tym badaniu.
Tak więc w tej części badania należy ustalić, czy u chorego występują zaburzenia ruchowe mające charakter apraksji, tzn. zaburzenia w dowolnym wykonywaniu czynności celowych, nie wynikające z zaburzeń ruchowych, mających charakter bardziej elementarny.
W tym celu stosuje siÄ™ próby dwojakiego rodzaju. Z jednej strony stosuje siÄ™ czÄ™sto próby globalne, majÄ…ce za zadanie wykrycie zaburzeÅ„ apraktycznych, z drugiej-próby bardziej analityczne, sensybilizowane, zmierzajÄ…ce do bliższego okreÅ›lenia charakteru tych zaburzeÅ„. Do pierwszego rodzaju należą wszystkie te próby, w których prosi siÄ™ chorego o wykonanie prostych codziennych czynnoÅ›ci, np. zapalenia papierosa, zawiÄ…zania buta, zaklejenia koperty, zapiÄ™cia szlafroka, wbicia gwoździa itp. Próby te można wykonywać w sytuacji realnej, tzn. dajÄ…c choremu odpowiednie przedmioty, bÄ…dź w sytuacji wyobrażalnej, tzn. proszÄ…c chorego, aby pokazaÅ‚ – nie dysponujÄ…c odpowiednimi przedmiotami – jak siÄ™ danÄ… czynność wykonuje. Do tej grupy zaliczyć należy także próby na tzw. praksjÄ™ symbolicznÄ…, obejmujÄ…ce wykonanie przez chorego szeregu umownych gestów używanych w porozumiewaniu siÄ™ (np. gest przywoÅ‚ania, gest pozdrowienia, grożenia itp.).
Próby drugiego rodzaju zmierzajÄ… do wykrycia, jakie “przesÅ‚anki” czynnoÅ›ci ruchowych zostaÅ‚y zaburzone. SÄ… to próby badajÄ…ce przestrzennÄ… organizacjÄ™ czynnoÅ›ci (czy np. chory potrafi naÅ›ladować zÅ‚ożone przestrzenne rozmieszczenie koÅ„czyn wzglÄ™dem wÅ‚asnego ciaÅ‚a – tzw. praksja przestrzenna), próby badajÄ…ce umiejÄ™tność znajdowania wÅ‚aÅ›ciwych uÅ‚ożeÅ„ koÅ„czyn (czy np. chory potrafi uÅ‚ożyć dÅ‚oÅ„ w postaci “rogów” – tzw. praksja pozy) bÄ…dź narzÄ…dów jamy ustnej (czy np. chory potrafi wÅ‚ożyć jÄ™zyk miÄ™dzy wargÄ™ a zÄ™by-praksja oralna), wreszcie próby badajÄ…ce organizacjÄ™ ruchu w czasie (czy np. chory potrafi nauczyć siÄ™ wykonywać prosty ciÄ…g ruchowy w postaci poÅ‚ożenia dÅ‚oni pÅ‚asko na stole, potem dÅ‚oni bokiem i kuÅ‚akiem – tzw. praksja dynamiczna). PrzykÅ‚ady prób tego rodzaju przedstawione zostaÅ‚y na rysunku 19.
Ważną część badania funkcji ruchowych dotyczy koordynacji słuchowo-ruchowej. Do najczęściej stosowanych w tym badaniu należą próby polegające na odtwarzaniu struktur rytmicznych o wzrastającym stopniu trudności. Najprostsze zadania tego typu polegają na tym, że choremu ekspo-
1 B n Rys. 19. Przykłady prób służących do badania różnego rodzaju praksji
nuje siÄ™ rytmiczne postukiwania np. po 2 czy 3 (- – – albo – – -) i prosi go, aby je odtworzyÅ‚. Te struktury nie sÄ… w zasadzie jeszcze strukturami rytmicznymi w dosÅ‚ownym znaczeniu. Za przykÅ‚ad prostej struktury rytmicznej może sÅ‚użyć struktura zÅ‚ożona z dwóch mocniejszych i trzech sÅ‚abszych uderzeÅ„; XX-xxx albo trzech mocniejszych i dwóch sÅ‚abszych uderzeÅ„; XXX-xx. Ocena wykonania tych prób dotyczy z jednej strony tego, czy chory prawidÅ‚owo percypuje eksponowanie struktury, z drugiej zaÅ› strony-czy potrafi on je odtworzyć wtedy, gdy ich percepcja jest prawidÅ‚owa.
c. Badanie gnozji
Następny duży dział to badanie funkcji spostrzegania, czyli funkcji gnostycznych, którego celem jest wykrycie zaburzeń mających charakter agnozji. Zazwyczaj obejmuje ono badanie gnozji wzrokowej, gnozji słuchowej, stereognozji oraz orientacji przestrzennej. W zakresie badania gnozji wzrokowej stosuje się próby polegające na wzrokowym eksponowaniu choremu różnego rodzaju materiału rysunkowego, przedstawia-
348
jącego przedmioty bądź nawet określone sytuacje, i polecenia mu, aby opisał to, co zostało pokazane. Należy już w tym miejscu podkreślić, iż bardzo duże znaczenie ma odróżnienie ewentualnych zaburzeń spostrzegania od zaburzeń mowy, ponieważ chorzy z zaburzeniami mowy również mogą być niezdolni do opisu spostrzeganego materiału, co jednak nie jest związane z zaburzeniami percepcji, lecz z niemożnością słownego wypowiadania się. Próby do badania gnozji wzrokowej obejmują ekspozycję realnych przedmiotów oraz rysunków przedstawiających znane przedmioty codziennego użytku. Te ostatnie mogą się różnić stopniem swojej czytelności i realistyczności. Należą do nich np. realistyczne i barwne rysunki przedmiotów, rysunki biało-czarne, rysunki konturowe, rysunki zawierające dodatkowe utrudnienia w postaci przekreśleń bądź nałożenia na siebie konturowych rysunków kilku różnych przedmiotów. Próby, w których użyty jest materiał wymieniony ostatnio, są próbami sensy-biUzowanymi, ponieważ stwarzają szczególnie utrudnione warunki spostrzegania i wówczas, gdy u chorego spostrzeganie jest zaburzone, ich wykonanie z całą pewnością nie będzie prawidłowe. Przykłady rysunków stosowanych w badaniu gnozji wzrokowej przedstawione są na rysunku 20.
Rys. 20. Przykłady rysunków stosowanych w badaniu gnozji wzrokowej
Za pomocą omówionych prób badano, jak chory spostrzega pojedyncze przedmioty eksponowane mu w różny sposób. Niemniej ważne jest jednak stwierdzenie, czy u chorego nie występują zaburzenia w spostrzeganiu złożonych sytuacji wzrokowych, w których poszczególne przedmioty znajdują się w określonych wzajemnych ustosunkowaniach. W tym celu eksponuje się choremu proste obrazki sytuacyjne prosząc go o ich interpretację (np. sytuacja, w której na podłodze leży rozbity dzbanek, a obok stoi kilka osób w różny sposób manifestujących swoje uczucia). Przy ocenie wyników takich prób pamiętać należy, że nieprawidłowe wy-
konanie może wynikać nie tylko z zaburzeń spostrzegania, lecz również z innych przyczyn (np. zaburzenia mowy, zaburzenia myślowej interpretacji sytuacji spostrzeganej).
W badaniach dotyczących gnozji słuchowej najczęściej stosowane są próby polegające na eksponowaniu choremu z taśmy magnetofonowej szeregu bardzo charakterystycznych i dobrze znanych dźwięków i szmerów wydawanych przez różne zwierzęta i przedmioty lub towarzyszących określonym zjawiskom bądź czynnościom (np. szczekanie psa, dźwięk dzwonu, gdakanie kury itp.), z prośbą, aby powiedział, z jakim przedmiotem, zjawiskiem lub czynnością związany jest dany dźwięk. Również i przy tych próbach należy się upewnić, czy ewentualne trudności chorego nie wynikają z zaburzeń mowy.
W badaniu stereognozji – zdolność spostrzegania przedmiotów poprzez ich wyczuwanie dÅ‚oniÄ… przy zamkniÄ™tych oczach – stosuje siÄ™ próby polegajÄ…ce na wkÅ‚adaniu choremu do dÅ‚oni różnych dobrze mu znanych przedmiotów (np. klucza, grzebienia itp.) proszÄ…c go o podanie ich nazwy, bÄ…dź próbek materiałów o różnych cechach (np. gÅ‚adkich, chropowatych, twardych, miÄ™kkich itp.), polecajÄ…c mu, aby okreÅ›liÅ‚ ich wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci. Przy prowadzeniu prób tego rodzaju należy upewnić siÄ™ nie tylko co do tego, że u chorego nie wystÄ™pujÄ… zaburzenia mowy uniemożliwiajÄ…ce mu wykonanie zadania, lecz również w tym, że nie stwierdza siÄ™ u niego zaburzeÅ„ czucia, dotyku i uÅ‚ożenia, które także z góry wykluczajÄ… możliwość wykonania tych prób.
Artykuł dotyczy następujących zagadnień:
- praksja
- praksja pozy
- PRAKSJA DYNAMICZNA
- praksja symboliczna
- funkcje gnostyczne
- praksja dynamiczna przykłady
- zaburzona praksja pozy
- rozmowa psychologiczna przykład
- praksja- oralna pozy dynamiczna
- praksja symboliczna przykłady
- badanie praksji oralnej przestrzennej pozy dynamicznej symbolicznej
- choroba psychiczna u ludzi wydawanie dzwieków typu gdakanie
- badanie praksji
- zaburzenia praksji dynamicznej
- zaburzenia gnostyczne
- wstępna faza kontaktu psychoterapeutycznego przykład rozmowy
- rozmowa wstępna na specjalizacje kliniczną psychologia
- przykład rozmowy klinicznej
- badanie praksji przykłady
- leworeczni a schizofrenia
- praksja symboliczna przyklady
- ćwiczenia zaburzonej praksji pozy
- praksja schizofrenia
- diagnoza psychologiczna przyklad likala
- gdakanie u ludzi
- gnozja wzrokowa
- praksja badanie
- jak przeprowadzić rozmowę wstępną
Inne tematy, które mogą cię zainteresować:
Leczenie nawrotów i profilaktyka chorób afektywnych.
PodstawowÄ… cechÄ… cyklotymii sÄ…
Badania te są dowodem na nakładania się rytmu naturalnego na narastające zmęczenie.
Zaburzenia afektywne jedno-i dwubiegunowe zwykle nawracajÄ….
Przebieg chorób afektywnych, rokowanie.
Mania(zespół maniakalny, epizod maniakalny).
większość badaczy głosi, że energia jest o 15-20 % większa do pracy w nocy niż w dzień.
Depresje poranne(subdepresja, depresje maskowane, depresja atypowa).
Kryteria diagnostyczne depresji typu melancholijnego(melancholii)według DSM-IV.
Chcesz dodać swoje ogłoszenie na Defipedii? Wyślij nam informacje wylistowane w sekcji Dodanie ogłoszenia.
June 26, 2010
·
Psychologia kliniczna
Opublikowano w: