2. Specyfika pracy zawodowej psychologa klinicznego
M. Żebrowska w artykule o zadaniach zawodowych psychologów w Polsce (1965, s. 56) wyróżnia-za T. Tomaszewskim-dwie koncepcje, według których można ustawiać praktykę psychologa klinicznego, okreś-
142
Å‚ajać je jako “koncepcjÄ™ opiekuÅ„czÄ…” i “koncepcjÄ™ wychowawczÄ…”. Pierwsza wychodzi z zaÅ‚ożenia, że czÅ‚owiek jest “istotÄ… sÅ‚abÄ…, bezradnÄ…, nieprzystosowanÄ…, peÅ‚nÄ… urazów i lÄ™ków, uwikÅ‚anÄ… w konfliktach, potrzebujÄ…cÄ… pomocy z zewnÄ…trz”; w drugiej podkreÅ›la siÄ™ “nieograniczone możliwoÅ›ci dziaÅ‚ania i rozwoju czÅ‚owieka, które jednak nie realizujÄ… siÄ™ samoczynnie, lecz w trakcie wÅ‚asnej dziaÅ‚alnoÅ›ci podmiotu, we współdziaÅ‚aniu z innymi ludźmi, w prawidÅ‚owo zorganizowanym życiu spoÅ‚ecznym”. Autorka podkreÅ›la, że w krajach o ustroju socjalistycznym, a wiÄ™c i w naszym kraju, aktualna jest przede wszystkim koncepcja wychowawcza i wysnuwa stÄ…d dwa wnioski o pracy psychologa klinicznego: po pierwsze, akcentuje prymat psychologicznej profilaktyki nad korygowaniem zaburzeÅ„, oraz po drugie – stwierdza, że w przypadkach, w których mamy już do czynienia z zaburzeniami zachowania, postulatem dla dziaÅ‚alnoÅ›ci psychokorekcyjnej jest nie tylko wÄ…sko rozumiane przystosowanie jednostki do istniejÄ…cych okolicznoÅ›ci, ale pomoc “we wÅ‚aÅ›ciwym jej uspoÅ‚ecznieniu, tj. znalezieniu swego miejsca w spoÅ‚eczeÅ„stwie jako istoty aktywnej, zaangażowanej, zdolnej do twórczego i oryginalnego wkÅ‚adu w rozwój tego spoÅ‚eczeÅ„stwa” (Å»ebrowska M., 1965, s. 59).
Jakolwiek możemy zgodzić siÄ™ z autorkÄ… co do ważnoÅ›ci zadaÅ„ profilaktycznych (por. s. 8), to jednak faktem jest, że w swej konkretnej praktyce psycholog kliniczny ma do czynienia przede wszystkim z osobami, u których już wystÄ…piÅ‚y okreÅ›lone zaburzenia i dlatego jego zadania sprowadzajÄ… siÄ™ przede wszystkim do pracy diagnostycznej i korekcyjnej. Sprawom tym byÅ‚y poÅ›wiÄ™cone dwa poprzednie rozdziaÅ‚y. PodkreÅ›laliÅ›my w nich, jak istotnÄ… rolÄ™ – zgodnie z koncepcjÄ… wychowawczÄ… akcentowanÄ… przez M. Å»ebrowska – odgrywa w korekcyjnym oddziaÅ‚ywaniu na chorych psychicznie, obok psychoterapii indywidualnej, włączenie ich w aktywne życie grupy (por. s. 123, 136). Można wrÄ™cz powiedzieć, że specyfika pracy psychologa klinicznego polega przede wszystkim na ujmowaniu czÅ‚owieka wykazujÄ…cego zaburzenia zachowania jako istoty spoÅ‚ecznej, której postawa wobec otoczenia jest tak czy inaczej wypaczona wskutek dziaÅ‚ania różnego rodzaju czynników etiologicznych, i na pobudzaniu go, przez odpowiednie manipulowanie sytuacjami, do dziaÅ‚aÅ„ dla niego osobiÅ›cie i spoÅ‚ecznie pożytecznych. Takie podejÅ›cie psychologa klinicznego uzupeÅ‚nia podejÅ›cie lekarza, który dostrzega u pacjenta przede wszystkim zaburzenia w funkcjonowaniu “żywej maszyny” organizmu, patofizjologiczne, wrodzone czy nabyte predyspozycje chorobowe, defekty mózgu itp.
W tej sytuacji powstaje zagadnienie, jak ma się ukształtować współpraca psychologa klinicznego z lekarzem, najczęściej z lekarzem psychiatrą? Pominiemy tu kwestię kompetencyjnych problemów, jakie czasami ciągle jeszcze pojawiają się w tej współpracy, nie będziemy też mówić o konfliktach wynikających z braku wzajemnego zrozumienia i poszanowania dla specyfiki pracy każdego z nich. Są to niewątpliwie trud-
143
noÅ›ci chwilowe, które z czasem przeminÄ… same przez siÄ™, natomiast kilka słów trzeba poÅ›wiÄ™cić formalnej stronie tej współpracy. Wydaje siÄ™ rzeczÄ… niewÄ…tpliwÄ…, że peÅ‚ne wyzyskanie fachowego potencjaÅ‚u psychologa klinicznego polega na zatrudnieniu go w pracy diagnostyczno-korekcyj-nej. W takiej sytuacji jednak powstaje pytanie: jak ma siÄ™ ksztaÅ‚tować jego udziaÅ‚ w analogicznej dziaÅ‚alnoÅ›ci lekarza? W dotychczasowej praktyce zarysowaÅ‚y siÄ™ dwie odpowiedzi na to pytanie, mianowicie koncepcja wydzielonego “gabinetu psychologicznego” oraz koncepcja “zespoÅ‚u (team) diagnostyczno-leczniczego”.
W koncepcji “gabinetu psychologicznego” kÅ‚adzie siÄ™ nacisk na to, że wyniki badania psychologicznego majÄ… pomóc psychiatrze w postawieniu diagnozy lekarskiej. WspółpracÄ™ pojmuje siÄ™ tu jako rozwiÄ…zywanie specjalistycznych zadaÅ„, które psychiatra stawia psychologowi. Zadania te mogÄ… być rozmaite, od przeprowadzenia najogólniej pojÄ™tego “badania” psychologicznego, aż do rozwiÄ…zywania pewnych konkretnych problemów, np. czy pacjent jest oligofrenikiem, czy wystÄ™pujÄ… u niego objawy organicznego “otÄ™pienia”, mimo że w badaniu klinicznym nie udaÅ‚o siÄ™ ujawnić uszkodzenia oÅ›rodkowego ukÅ‚adu nerwowego, a nawet problemy tak specyficznie lekarskie, jak np. czy w danym wypadku ma siÄ™ do czynienia z nerwicÄ… czy z poczÄ…tkami schizofrenii? Ponieważ-jak mówiliÅ›my (por. s. 83) – psycholog rozporzÄ…dza w testach wskaźnikami zwalidowa-nymi w stosunku do diagnozy psychiatrycznej (np. w MMPI, w teÅ›cie’. Rorschacha itd.), nieraz możliwe jest postawienie – na tej podstawie – takiej diagnozy różnicowej wówczas, gdy zawodzi kliniczne badanie psychiatryczne. Niektórzy psychologowie niechÄ™tnie patrzÄ… na stosowanie tego rodzaju testów “psychiatrycznych”, uważajÄ…c, że wykracza to w istocie poza wÅ‚aÅ›ciwÄ… domenÄ™ pracy psychologa i nie przyczynia siÄ™ do rozwoju ani wÅ‚aÅ›ciwej teorii, ani metodologii psychologii klinicznej (Jones;
W: Eysenck, 1960, s. 771), niemniej psychiatrzy nieraz żądajÄ… tego redzaju usÅ‚ug od psychologów. W koncepcji “gabinetu psychologicznego” mieszczÄ… siÄ™ również niektóre zadania psychokorekcyjne, ograniczone do zabiegów indywidualnych (np. – zgodnie z postulatem Eysencka – do terapii zachowania). Jak widać, w tej koncepcji badanie psychologiczne pojmuje siÄ™ jako “badanie pomocnicze”, na wzór np. przeÅ›wietlenia rentgenowskiego, a zabiegi psychokorekcyjne majÄ… wówczas podobny charakter jak np. fizykoterapia. Taki obraz pracy psychologa klinicznego kreÅ›li np. Jones (Eysenck H. J., 1960, s. 765) na podstawie praktyki w Maudsiey Hospital w Londynie.
Koncepcja druga okreÅ›lona jako model “zespoÅ‚u diagnostyczno-leczniczego” powstaÅ‚a pierwotnie w amerykaÅ„skich poradniach higieny psychicznej (DÄ…browski K., 1962, s. 30 -31). Zasadnicza idea polega na tym, że peÅ‚nÄ… opiekÄ™ nad pacjentem sprawuje zespół, zÅ‚ożony zwykle z psychiatry, psychologa i asystenta spoÅ‚ecznego, przy czym-zależnie od potrzeby – zespół podstawowy dobiera sobie innych specjalistów: neuro-
144
T
loga, pediatrę, pedagoga itd. Zespół odbywa konferencje, przy czym wiodącą rolę w postępowaniu diagnostyczno-leczniczym przejmuje, w zależności od wypadku, lekarz lub psycholog, zadaniem asystenta społecznego jest orientowanie się w środowiskowych warunkach badanego i opieka nad tą stroną jego życia 16.
Obie koncepcje majÄ… swoje wady i swoje zalety, a praktyka psychologa klinicznego w naszym kraju oscyluje, jak siÄ™ zdaje, pomiÄ™dzy nimi, zbliżajÄ…c siÄ™, zależnie od warunków, raz do jednego raz do drugiego bieguna. Koncepcja gabinetu ma tÄ™ zaletÄ™, że stosuje siÄ™ do pewnych form istniejÄ…cych już w praktyce lekarskiej: diagnozÄ™ i leczenie pacjenta prowadzi tu- zgodnie z dotychczasowÄ… tradycjÄ… zawodu – nadal lekarz, rolÄ™ zaÅ› psychologicznych badaÅ„ i zabiegów Å‚atwo pomieÅ›cić w istniejÄ…cych tradycyjnych schematach organizacyjnych. WedÅ‚ug takiego też mniej wiÄ™cej modelu ukÅ‚ada siÄ™ najczęściej współpraca psychologa z lekarzem w instytucjach typu ambulatoryjnego, czyli w przychodniach zdrowia psychicznego.
Model ten posiada jednak również swoje wady, szczególnie jeÅ›li idzie o pracÄ™ psychologa nie w przychodni, ale w szpitalu. Tutaj psycholog zamkniÄ™ty w gabinecie, widzÄ…c pacjenta zawsze tylko w izolacji, wyob-cowuje siÄ™ z życia oddziałów, a wskutek tego i nie orientuje siÄ™ należycie w spoÅ‚ecznych problemach, z którymi majÄ… tam do czynienia chorzy i w swoistej “atmosferze psychologicznej” oddziałów, odgrywajÄ…cej tak ważnÄ… rolÄ™ w lecznictwie psychiatrycznym (Kasprowicz W., 1963). Dlatego w szpitalu ważnÄ… rzeczÄ… jest, aby dziaÅ‚alność psychologa klinicznego raczej zbliżaÅ‚a siÄ™ do koncepcji zespoÅ‚u, w którego pracÄ™ psycholog wniósÅ‚by swój specyficzny wkÅ‚ad w zakresie diagnostyki i zabiegów korekcyjnych, uzupeÅ‚niajÄ…c w ten sposób bardziej biologiczne podejÅ›cie lekarzy. Ten model jest w naszych warunkach jeszcze nieraz trudny do zrealizowania ze wzglÄ™du na to, że równorzÄ™dna współpraca z osobami nie majÄ…cymi kwalifikacji medycznych jest jeszcze dla wielu lekarzy czymÅ› nowym i bez precedensu, tak że skÅ‚onni sÄ… oni do lekceważenia ich udziaÅ‚u jako “laików”. Przyczynia siÄ™ do tego też u psychiatrów sÅ‚aba znajomość współczesnej psychologii i uważanie “psychiki” – wedÅ‚ug przebrzmiaÅ‚ych tradycji introspekcyjnych – za “mnóstwo nieÅ›cisÅ‚ych, nienaukowych, matematycznie nieobliczalnych, tylko podmiotowo, ale nigdy biochemicznie zrozumiaÅ‚ych zjawisk, do których trzeba przystÄ™pować i które trzeba rozwiÄ…zywać po ludzku, zostawiajÄ…c gdzieÅ› na boku ogromny balast zdobytych w czasie studiów wiadomoÅ›ci Å›cisÅ‚ych” (Bili-kiewicz T., 1964, s. 34). Można mieć nadziejÄ™, że z czasem, gdy studia medyczne obejmÄ… też przynajmniej elementy przygotowania psychologicznego, odpowiadajÄ…cego aktualnemu stanowi naszej nauki, dla lekarza
ls U nas czynność tę, jeśli chodzi o poznanie warunków środowiskowych, wykonuje psycholog, odczuwa się jednak potrzebę asystentów społecznych, którzy roztaczaliby opiekę nad pacjentem w jego sprawach bytowych.
okaże siÄ™ bardziej zrozumiaÅ‚y również wkÅ‚ad psychologa klinicznego w diagnostykÄ™ psychiatrycznÄ… i w opiekÄ™ nad psychicznie chorymi. Można przypuszczać, że wtedy też i koncepcja zespoÅ‚owej pracy diagnostyczno–leczniczej miÄ™dzy psychiatrÄ… a psychologiem uzyska swojÄ… tradycjÄ™, w każdym razie jako model, wedÅ‚ug którego bÄ™dzie można najdogodniej uÅ‚ożyć tÄ™ współpracÄ™ w szpitalu. Na razie sprawy te nie sÄ… uregulowane i zależą raczej od lokalnej praktyki, indywidualnoÅ›ci lekarzy i psychologów, a także ich wzajemnego zrozumienia i szacunku.
Artykuł dotyczy następujących zagadnień:
- jak wyglÄ…da praca psychologa klinicznego
- rola psychologa w szpitalu psychiatrycznym
- jak wyglÄ…da praca psychiatry
- bezpieczeństwo własne
- jak wyglada praca neuropychologa klinicznego
- zadania i rola psychologa klinicznego w lecznictwie zamkniętym
- psycholog kliniczny opis zawodu
- rola psychologa w szpitalu
- psycholog kliniczny predyspozycje
- żebrowska zadania zawodowe psychologa w polsce
- zawód psycholog kliniczny
- zadania zawodowe psychologa
- zadania psychologa w szpitalu psychiatrycznym
- specyfika zawodu psychologa
- rola psychologa w szpitalach psychiatrycznych otwartych
- psychologia kliniczna zawod
- psychiatra specyfika
- praca psychiatry w polsce jak wyglÄ…da \\
- podejście kliniczne
- na czym polegaja testy psychologiczne w szpitalu psychiatr
- lekarz psychiatra kliniczny zawod
- czy psycholog kliniczny jest lekarzem
Inne tematy, które mogą cię zainteresować:
Stosunkowo częstym, odległym następstwem urazu czaszkowa-mózgowego jest padaczka pourazowa, która nie jest zespołem psychiatrycznym. Tyłku u czeki chorych padaczka wspó(występuje z zaburzeniami funkcji poznawczych(otępienie)i zmianą osobowości(charakteropatia).
Etiologia i patogeneza zaburzeń psychicznych.
Odległe następstwa urazów czaszkowa-mózgowych.
Zaburzenia psychiczne związane bezpośrednio z urazem.
Patogeneza i podział urazowych zaburzeń psychicznych.
Wiadomo, że ciało migdałowate odgrywa ważną rolę w mechanizmach obronnych.
Zespoły otępienne i inne zaburzenia j psychiczne w następstwie urazów czaszkowa-mózgowych.
Rokowanie u chorych z mieszanymi postaciami otępienia
Miażdżyca tętnic.
Chcesz dodać swoje ogłoszenie na Defipedii? Wyślij nam informacje wylistowane w sekcji Dodanie ogłoszenia.
June 16, 2010
·
Psychologia kliniczna
Opublikowano w: