Psychoterapia powierzchowna
a. Psychoterapia, podtrzymujÄ…ca
Ta forma psychoterapii przybiera z reguły charakter oddziaływań werbalnych, mających na celu pocieszenie chorego, podtrzymanie wiary we własne siły, usunięcie ostrych stanów przygnębienia związanych z trudną sytuacją itd., nie usiłuje się tu natomiast usunąć objawów ani wpływać na określone trwałe błędne postawy czy przekonania pacjenta.
Psychoterapię podtrzymującą stosuje się jako samodzielną jednostkę korekcyjną tylko w nielicznych wypadkach. Przykładowo wymienimy tu zastosowanie jej do ludzi, którzy zasadniczo nie wykazują wyraźnych defektów osobowości, lecz tylko pewien chwilowy rozstrój i załamanie w związku z jakąś wyjątkowo trudną sytuacją, w jakiej się znaleźli. Umiejętne podtrzymanie wiary w siebie, rozmowa w życzliwej atmosferze
123
to czasem wszystko, czego trzeba, aby człowiek nabrał odwagi i z nowym optymizmem wrócił do swoich problemów. Psychoterapię podtrzymującą stosuje się jako jedyną formę oddziaływania niekiedy również wobec ludzi starych, u których nie ma nadziei na zmianę wadliwych postaw. Normalnie ta forma psychoterapii stanowi wstęp do dalszych zabiegów lub wchodzi w ich skład jako jeden element.
b. Odreagowanie napięć
Jednym z czynników wywoÅ‚ujÄ…cych zaburzenia zachowania sÄ… – jak o tym wspomniano poprzednio (s. 54) – utrzymujÄ…ce siÄ™ i obciążajÄ…ce oÅ›rodkowy ukÅ‚ad nerwowy napiÄ™cia emocjonalne, zwiÄ…zane z sytuacjami stressowymi, w których osobnik bÄ…dź to znajduje siÄ™ aktualnie, bÄ…dź też znajdowaÅ‚ siÄ™ kiedyÅ› i teraz jeszcze pozostaje pod ich wpÅ‚ywem. MogÄ… to być np. krzywdy, jakich doznaÅ‚ od innych albo wstrzÄ…sajÄ…ce zdarzenia, których byÅ‚ Å›wiadkiem itp. Technika odreagowania takich napięć zostaÅ‚a odkryta przez Breuera i Freuda i stanowiÅ‚a jeden z istotnych elementów psychoanalizy. Breuer stwierdziÅ‚, że jedna z jego chorych poczuÅ‚a siÄ™ znacznie lepiej, gdy w stanie hipnozy opowiedziaÅ‚a o pewnych silnie zabarwionych emocjonalnie wypadkach ze swego życia (Freeman L. i Smali M., 1960, s. 61). Freud szybko zrezygnowaÅ‚ jednak z hipnozy, zastÄ™pujÄ…c jÄ… technikÄ… swobodnych skojarzeÅ„, ale ujawnianie przykrych przeżyć z przeszÅ‚oÅ›ci pozostaÅ‚o nadal podstawowym skÅ‚adnikiem psychoanalizy. Freud uważaÅ‚, że istotna jest tu “katharsis”, oczyszczenie przez doprowadzenie do Å›wiadomoÅ›ci wypartych przeżyć, których osobnik siÄ™ wstydzi. Wydaje siÄ™ jednak, że sam mechanizm odreagowania jest odrÄ™bny od uÅ›wiadamiania sobie przeżyć wypartych i należy go omawiać oddzielnie.
NajprostszÄ… formÄ… odreagowania jest “wygadanie siÄ™” na tematy, które osobnika absorbujÄ… emocjonalnie, mówienie o tym, czego aktualnie siÄ™ obawia, wstydzi, co go gniewa itd. Zadaniem psychoterapeuty jest stworzenie atmosfery przyjaźni i życzliwoÅ›ci, w której osobnik czuje siÄ™ bezpieczny i może szczerze mówić o swoich przykroÅ›ciach. Opowiadanie takie przybiera nieraz formÄ™ wrÄ™cz dramatycznÄ…, opowiadajÄ…cy jakby odgrywa drażliwe sceny, przeprowadza dialogi z okreÅ›lonymi osobami, odtwarza ich zachowanie, mimikÄ™ i gesty. Takie wyÅ‚adowanie emocjonalne w bezpiecznej sytuacji terapeutycznej przynosi ulgÄ™, zmniejsza napiÄ™cie stressowe, tak jak wypuszczenie pewnej iloÅ›ci pary z kotÅ‚a zmniejsza nacisk wywierany przez parÄ™ na Å›ciany kotÅ‚a. Jest to zresztÄ… zastosowanie do celów psychoterapeutycznych mechanizmu obronnego, który – jak o tym wspomniano (s. 57) – wielu ludzi stosuje również spontanicznie w sytuacjach stressowych. W ten sposób można np. w wiÄ™zieniu zapobiec czynom agresywnym i samoagresji u więźniów, jeÅ›li pozwoli siÄ™ im od-
124
reagować w rozmowie z psychologiem napięcia powstające wskutek jakichś konfliktów czy ito z funkcjonariuszami, czy też z innymi więźniami.
Nie u każdego czÅ‚owieka jednakowo Å‚atwo o odreagowanie. SÄ… osoby niechÄ™tnie zwierzajÄ…ce siÄ™ ze swoich przeżyć, wstydzÄ…ce siÄ™ objawiania emocji, w niektórych wypadkach patologicznych ubiegÅ‚e zdarzenia stressowe ulegajÄ… wyparciu itd. Dla uÅ‚atwienia odreagowania niektórzy stosujÄ… Å›rodki farmakologiczne obniżajÄ…ce opór, jak sÅ‚abe dawki pentotalu, amytalu sodu itp. Zabieg tego rodzaju budzi pewne wÄ…tpliwoÅ›ci natury deontologicznej: Å›rodki takie w czasie wojny stosowaÅ‚ wywiad w stosunku do szpiegów, aby im “rozwiÄ…zać jÄ™zyk”, można jednak wÄ…tpić w sÅ‚uszność takiego postÄ™powania w stosunku do pacjenta. JeÅ›li nawet celem naszym nie jest wdzieranie siÄ™ w jego tajemnice, lecz dopomożenie mu i przyniesienie ulgi, w toku odreagowania pod dziaÅ‚aniem Å›rodków chemicznych dochodzi do ujawnienia przeżyć bardzo intymnych bez wiedzy i zgody pacjenta, co wydaje siÄ™ niezgodne z zasadami etyki leczenia.
c. Techniki relaksu
W przewlekłych stanach stressowych jednym z najbardziej charakterystycznych objawów jest utrzymujące się napięcie mięśni, głównie w karku i czole (Woodworth-Schlosberg, 1963, I, s. 257). Impulsy zwrotne dochodzące od mięśni do mózgu w drodze proprioceptywnej są czynnikiem podtrzymującym stan napięcia emocjonalnego. Likwidacja napięcia mięśni stanowi więc jeden ze sposobów zmniejszenia poziomu aktywizacji w ośrodkowym układzie nerwowym. Na tej zasadzie opierają się techniki relaksu, czyli odprężenia.
Znaczenie relaksu jako techniki terapeutycznej odkryto na przełomie XIX i XX wieku. W. James zwrócił uwagę na stałe napięcie Europejczyków i przeciwstawiał mu spokój i kontemplację Hindusów, co wiązało się z modnym w tym okresie zainteresowaniem kulturami Wschodu. Powstały wówczas osobne systemy leczenia wypoczynkiem (Mitchell, Pay-son Cali), które w kulturze amerykańskiej przybierały nieraz zabarwienie mistyczne i wiązały się z fantastycznymi systemami metafizycznymi.
SpoÅ›ród technik relaksowych najlepiej chyba rozwiniÄ™ta jest metoda “autogennego treningu” stworzona przez lekarza niemieckiego Schultza (1960), oparta na niektórych ćwiczeniach hinduskiej jogi. PodstawÄ… autogennego treningu jest systematyczne ćwiczenie w rozluźnianiu mięśni, powolnym i równomiernym oddychaniu i wytwarzaniu “pustki myÅ›lowej”, co stanowi podÅ‚oże dla dalszych zabiegów majÄ…cych już charakter autosugestywny. Trening rozpoczyna siÄ™ od ćwiczeÅ„ w kolejnym rozluźnieniu mięśni rÄ…k, nóg, karku i czoÅ‚a przy równoczesnym spokojnym i równomiernym oddychaniu, co wpÅ‚ywa wtórnie na zwolnienie pracy serca. DalszÄ… fazÄ… jest podnoszenie – w drodze autosugestii – tempera-
125
tury rÄ…k i nóg, a wytwarzanie uczucia chÅ‚odu w czole. DoszedÅ‚szy do tego etapu czÅ‚owiek zapada w pewnego rodzaju “bÅ‚ogostan”, który jest wÅ‚aÅ›nie istotÄ… relaksu. Na bazie tego treningu Schultz przeprowadza dalsze ćwiczenia, które wykraczajÄ… już jednak poza sam relaks i dlatego w tym miejscu nie bÄ™dziemy o nich mówić. Relaks w postaci, jakÄ… nadaÅ‚ mu Schultz, jest wÅ‚aÅ›ciwie stanem lekkiej autohipnozy, może być stosowany również jako system odpoczywania, a także jako pewna technika zasypiania u ludzi, którzy cierpiÄ… na bezsenność.
Artykuł dotyczy następujących zagadnień:
- psychoterapia podtrzymujÄ…ca
- dlaczego freud zrezygnował z hipnozy
- jak odreagowywać
- jak odreagowywac napiecia
- jak pocieszać osobę wstydzącą się
- odreagowania w psychoterapii
Inne tematy, które mogą cię zainteresować:
Ostre zaburzenia psychiczne w padaczkach.
Klinika napadów padaczkowych.
Epidemiologia padaczek.
Klasyfikacja padaczek i napadów padaczkowych.
Udział innych czynników etiologicznych jest procentowo zbliżony.
Padaczki. Definicja, etiologia i patogeneza
Pozycja nozologiczna tego schorzenia nie jest jednak jasnÄ….
Owe priony mogłyby być przenoszone drogą pokarmową.
W ogólnym badaniu płynu mózgowa-rdzeniowego stwierdza się
Chcesz dodać swoje ogłoszenie na Defipedii? Wyślij nam informacje wylistowane w sekcji Dodanie ogłoszenia.
June 13, 2010
·
Psychologia kliniczna
Opublikowano w: