Zaburzenia występujące u niemowląt pod wpływem deprywacji emocjonalnej
były opisywane przez wielu autorów w Polsce i za granicą (por. Obuchowski K., 1966, s. 212 -217). Są to zarówno zaburzenia zachowania, jak i zaburzenia somatyczne, nieraz tak poważne, że – jak podaje
^M. A. Ribbie (loc. cit.)-były jeszcze z początkiem naszego stulecia określane jako “uwiąd niemowlęcy” i w szeregu wypadków prowadziły do zgonu dziecka. Zaburzenia zachowania przebiegają w dwóch etapach. W pierwszym występuje “reakcja rozpaczy”, charakteryzująca się pod-
• nieceniem, przewlekłym, trwającym nawet przez parę dni krzykiem, zanikiem zainteresowania dla otoczenia i brakiem apetytu, w drugim – podniece’nie ustępuje miejsca apatii i obój etności. ^Rozwój dziecka zatrzymuje się, a potem ulega stopniowej regresji. Pojawiają się zaburzenia somatyczne: dziecko nie przyjmuje pokarmu albo wymiotuje, oddech staje “się płytszy, skóra traci napięcie, obserwuje się również skłonność do alergicznych zmian skóry. Dla ilustracji przytoczę przykład z materiałów
‘ J. Bowlby’ego, który z polecenia Światowej Organizacji Zdrowia przeprowadził na ten temat rozległe badania w skali międzynarodowej. Przykład dotyczy chłopca w wieku 4 miesięcy, który dwa ostatnie miesiące spędził w szpitalu, w chwili wypisania ważył mniej niż przy urodzeniu i został oddany rodzinie w stanie krytycznym.
“Z wyglądu przypominał bladego, pomarszczonego staruszka. Oddy-
63
chał tak słabo i płytko, jakby oddech miał lada chwila ustać. Badanie przeprowadzone w 24 godziny po powrocie do domu wykazało, że chłopczyk już zaczynał gruchać i uśmiechać się. Choć w diecie jego nie wprowadzono żadnych zmian, szybko przybierał na wadze i z końcem pierwszego roku życia nie różnił się pod tym względem od innych dzieci, robił wrażenie dziecka pod każdym względem dobrze rozwiniętego” (Bow-łby J., 1953, s. 23).
Twierdzi się, że deprywacja emocjonalna trwająca ponad 6 miesięcy doprowadza u dzieci do nieodwracalnych zmian osobowości, przejawiających się w niedojrzałości społecznej, chłodzie uczuciowym itp. Ciarke A. D. B. i Ciarke A. N. (B. d., 26 – 36) uważają jednak, że wielkość uszkodzenia psychicznego wywołanego deprywacja zależy od szeregu czynników, łącznie z różnicami indywidualnymi, i że sprawa nie zawsze przedstawia się tak tragicznie, w większości wypadków istnieje możliwość restytucji normalnych stosunków z otoczeniem. Również w naszej literaturze przytaczano analogiczne obserwacje (Bielicka J. i in., por. Obuchowski K., 1966, s. 216). Należy przy tym zaznaczyć, że według obserwacji Hebba (1964, s. 130) potrzeba kontaktu emocjonalnego nie jest wrodzona, lecz pojawia się bardzo wcześnie jako wynik zależności od innych. Sprawa ta wymaga więc dalszych badań.
Chociaż zaburzenia związane z deprywacja emocjonalną badano głównie u dzieci, występują one w pewnym stopniu również u dorosłych w warunkach bądź to izolacji, bądź też odtrącenia przez innych. Człowiek jest istotą społeczną i kontakty z innymi są mu konieczne dla normalnego funkcjonowania. U mniej więcej jednej trzeciej pilotów prowadzących samoloty odrzutowe na dużych wysokościach występuje poczucie osamotnienia, nierealności i stany onejroidalne, analogiczne reakcje stwierdzono też u wielu więźniów przebywających dłuższy czas w izolacji (Bennett, Meltzer; por. Biderman A. D. i Zimmer H., 1961, s. 86).
Artykuł dotyczy następujących zagadnień:
- deprywacja emocjonalna
- deprywacja emocjonalna u niemowląt i małych dzieci
- zaburzenia deprywacyjne
- deprywacja emocjonalna niemowląt
- deprywacja emocjonalna osobowość dziecka
- deprywacja emocjonalna u niemowląt
- deprywacja mechanizm obronny
- deprywacja objawy u dzieci
- emocjonalna deprywacja
- mechanizmy obronne deprywacja
June 9, 2010 ·
Opublikowano w: Psychologia kliniczna