(art. 3 pkt, 4 i art. 22 ust, 1)tylko wyjątkowo w sytuacji nieodzownej konieczności.
Przymus bezpośredni, przymusowe badanie i przyjęcie do szpitala psychiatrycznego na obserwację lub leczenie można zastosować tylko wtedy, gdy z powodu zaburzeń psychicznych (obserwacja)lub choroby psychicznej (hospitalizacja)powstaje bezpośrednie zagrożenie szczególnie cennych dóbr i zachodzi potrzeba podporządkowania autonomii pacjenta dobrom wyższego rzędu.
Przesłanki hospitalizacji w trybie wnioskowymsą znacznie szersze, ale hospitalizacja jest dopuszczalna dopiero na podstawie poprzedzającego orzeczenia sądu.
1.
Przymus bezpośredni w formie przytrzymania, przymusowego zastosowania leków, unieruchomienia i izolacji wobec osoby z zaburzeniami psychicznymi może być użyty tylko wtedy, gdy dopuszcza się ona zamachu przeciwko życiu lub zdrowiu własnemu lub innej osoby, przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu, bądź w sposób gwałtowny niszczy lub uszkadza przedmioty znajdujące się w jej otoczeniu albo gdy przepisy ustawy do tego upoważniają (art. 18 ust.
I).
Przymus bezpośredni można zastosować w określonych okolicznościach wobec każdej osoby zaburzonej psychicznie (art. 3 pkt.
I), a więc zarówno w stosunku do osoby chorej psychicznie (wykazującej zaburzenia psychotyczne)i upośledzonej umysłowo, jak i wykazującej inne zakłócenia czynności psychicznych.
2.
Przymusowe badanie osoby z zaburzeniami psychicznymi może być dokonane tyłku wtedy, gdy zachowanie tej osoby wskazuje na to, że może ona zagrażać bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, bądź nie jest zdolna du zaspokajania podstawowych potrzeb (art.
Zł).
Przymusowe przyjęcie (bez zgody wymaganej w art. 22)osoby psychicznie chorej do szpitala psychiatrycznego w trybie nagłym możliwe jest wtedy, gdy jej dotychczasowe zachowanie wskazuje na tu, że z powodu tej choroby zagraża ona bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych (art. 23 ust.
I).
Tymczasowe postanowienie o przyjęciu do szpitala wydaje lekarz psychiatra po zasięgnięciu w miarę możliwości opinii drugiego lekarza psychiatry lub psychologa (art. 23 ust.
Z).
Lekarz przyjmujący zobowiązany jest do wyjaśnienia pacjentowi przyczyny przyjęcia bez zgody i poinformowania go o jego prawach (art. 23 ust.
3).
Przyjęcie wymaga zatwierdzenia przez ordynatora w ciągu 48 godzin od chwili przyjęcia, a kierownik szpitala zawiadamia o powyższym sąd opiekuńczy w ciągu 72 godzin od chwili przyjęcia (art. 23 ust.
4).
Na podstawie tego zawiadomienia sąd wszczyna postępowanie dotyczące przyjęcia do szpitala (art.
25).
W przypadku gdy osoba przyjęta przymusowo wyrazi potem zgodę na pobyt w szpitalu, sąd umorzy postępowanie, jeśli uzna, że osoba ta wyraziła zgodę świadomie (art.
Zó).
4.
Przymusowe przyjęcie (bez zgody wymaganej w art. 22)osoby z zaburzeniami psychicznymi na obserwację w szpitalu psychiatrycznym w trybie nagłym jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu tych zaburzeń zagraża ona bezpośrednio swojemu życiu bądź życiu lub zdrowiu innych osób, a zachodzą wątpliwości, czy jest ona.
chora psychicznie.
Celem obserwacji, nie dłuższej niż 10 dni, jest wyjaśnienie tych wątpliwości (art.
24). S.
Przymusowe zatrzymanie w szpitalu psychiatrycznym osoby przyjętej za zgodą wymaganą w art. 22 może nastąpić wtedy, gdy zachowanie tej osoby w szpitalu wskazuje na to, że zachodzą okoliczności określone w art. 23 ust.
1, a osoba ta odmawia pozasłania w szpitalu (art.
283.
Przymusowe przyjęcie (bez zgody wymaganej w art. 22)osoby psychicznie chorej w trybie wnioskowym (poprzedzające postanowienie sądu)dopuszczalne jest, gdy: po pierwsze-dotychczasowe jej zachowanie wskazuje na to, że nieprzyjęcie jej do szpitala psychiatrycznego spowoduje znaczne pogorszenie stanu zdrowia psychicznego, albo po drugie-wtedy, gdy jest ona niezdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb (art.
20.
O potrzebie przyjęcia do szpitala psychiatrycznego urzeka sąd opiekuńczy na wniosek osób uprawnionych.
Do wniosku dołącza się świadectwo lekarza psychiatry publicznego zakładu psychiatrycznej upieki zdrowotnej (art.
3 O).
W razie uchylania się od badania osoby, o której mowa w art. 29, może być ona przymusowo doprowadzona przez policję du publicznego zakładu psychiatrycznej opieki zdrowotnej (art. 30 ust, ś).
Wobec osoby przyjętej do szpitala bez zgody można stosować niezbędne czynności lecznicze, mające na celu usunięcie przewidzianych w ustawie przyczyn przyjęcia bez zgody.
Lekarz zapoznaje tę osobę z planowanym postępowaniem leczniczym (art.
33).
O wypisaniu ze szpitala osoby przebywającej tam bez zgody postanawia ordynator, a kierownik szpitala zawiadamia o tym sąd opiekuńczy (art.
35).
Przymusowe przyjęcie do łomu pomocy społecznej osoby psychicznie chorej lub upośledzonej umysłowo, niezdolnej do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i nie wymagającej leczenia szpitalnego, może nastąpić wtedy, gdy brak opieki zagraża życiu tj osoby (art.
39).
W sprawach przyjęć bez zgody określonych w art. 25, 29, 39 sąd orzeka w składzie jednego sędziego (tj. bez ławników), po przeprowadzeniu rozprawy w terminie 14 dni od dnia wpływu zawiadomienia lub wniosku*a*, *s us*.
Przed wydaniem postanowienia sąd jest obowiązany uzyskać opinię jednego lub kilku psychiatrów (ah.
46).
Sąd może ustanowić dla osoby, kturej postępowanie dotyczy bezpośrednio, adwokata z urzędu, nawet bez złożenia wniosku, jeśli osoba ta ze względu na stan zdrowia psychicznego nie jest zdolna do złożenia wniosku, a sąd uzna udział adwokata w sprawie za potrzebny (art.
48).
W razie uchylania się od badania przez biegłego osoby, o której mowa w art. 46, sąd może zarządzić doprowadzenie tej osoby do publicznego zakładu psychiatrycznej opieki zdrowotnej przez policję (art.
46, Za).
Do zadań sądu opiekuńczego należy również kontrola legalności przyjęcia i przebywania osób z zaburzeniami psychicznymi w szpitalu psychiatrycznym i dumo pomocy społecznej, przestrzegania ich praw i kontrola warunków, w jakich one tam przebywają (art.
43). Sędzia wizytujący szpital wysłuchuje osoby przyjętej przymusowo do szpitala psychiatrycznego (w trybie art. 23, 24 lub 28)nie później niż w terminie 48 godzin.
od otrzymania zawiadomienia (5 dni od chwili przyjęcia).
W razie stwierdzenia, że pobyt tej osoby w szpitalu jest oczywiście bezzasadny, sędzia zarządza natychmiastowe jej wypisanie ze szpitala i wnosi o umorzenie postępowania (art. 45 ust.
Z).
Z powyższych danych wynika, że ustawa nie ogranicza się do ochrony praw obywatelskich pacjentów psychiatrycznych przymusowo przyjmowanych do szpitala, co jest przedmiotem tzw. ustaw psychiatrycznych, lecz zmierza do kompleksowej regulacji praw wszystkich pacjentów-tzw. przymusowych i dobrowolnych, do pogłębienia ochrony praw, które są gwarantowane przez inne obowiązujące ustawy oraz do minimalizacji tych nieprawidłowości, które są następstwem bardzo trudnych warunków pobytu i leczenia w znacznej części naszych szpitali.
Ustawa powinna przyczynić się do przełomu w dostępności opieki i do znacznej poprawy jakości świadczeń zdrowotnych i opiekuńczych, do realizacji podstawowych zadań w zakresie promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym oraz do zwiększania tolerancji społeczeństwa wobec chorych psychicznie.