Psychologiczne oddziaływania stosowano od niepamiętnych czasów albo indywidualnie, albo grupowo.
Odkąd w medycynie zaczęto systematycznie stosować psychoterapię, wykorzystywano do tego celu także grupy pacjentów (Wetterstrand, Bechterew, Pratt) .
Grupy, składające się z 7-13 uczestników (optymalna liczba wynosi od 9 do I I członków) , mogą się spotykać I-2 razy w tygodniu (grupy ambulatoryjne) lub codziennie (grupy stacjonarne) .
Grupy mają charakter otwarty-okres udziału nie jest ściśle określony i gdy jedna osoba opuszcza grupę, wtedy inna wchodzi na jej miejsce, lub zamknięty-wszyscy uczestnicy grupy rozpoczynają i kończą zajęcia jednocześnie, a czas pracy jest dokładnie określony.
Skład grupy może być heterogeniczny, czyli uczestnicy różnią się pod względem różnych kryteriów (np.wieku, płci, wykształcenia, zawodu itd) lub homogeniczny.
Wprawdzie względy merytoryczne decydują o celowości rozwoju grup terapeutycznych, jednak również argumenty ekonomiczne sprzyjają ich organizacji i wykorzystaniu w lecznictwie.
Przyjmuje się, że w grupie zwiększa się poziom motywacji jednostki do wykonania zadań i angażowania się w określoną aktywność, że sądy i oceny grupy przewyższają oceny jednostki, że grupa dostarcza więcej rozwiązań problemu niż jednostka, że grupa uczy się szybciej niż jednostka, wytwarza więcej pomysłów innowacyjnych i podejmuje decyzje o większym stopniu ryzyka.
Rezultaty lecznicze grup terapeutycznych wiążą się z działaniem czynników wsparcia i podtrzymania, zaspokojeniem oczekiwań i potrzeb uczestników oraz z udziałem w procesie uczenia się (otrzymywanie i dawanie informacji, porównywanie, wymiana zwrotnych informacji, analiza przyczynowo-skutkowych związków, uzgodnienie i korekta sądów oraz poglądów, udział w rozwiązywaniu problemowi.
Dzięki grupie uzyskuje się poczucie przynależności, wspólnoty i solidarności, grupa kontroluje uczestnika i wywiera wpływ na niego przez nagradzanie i karanie, ukazywanie rzeczywistości, krytykę nierealistycznych dążeń, wyjaśnienie prawdziwych motywów, zmianę wzorców stosowanych interakcji.
Pacjent ma ponadto możność poznania praw określających tworzenie się i funkcjonowanie grup, dochodzenia do wytyczenia wspólnych celów i ustalenia norm przez kolejne fazy orientacji, oceny i kontroli oraz rozwiązania problemów przywództwa, walki między podgrupami i wchłanianiem odchylających się, usprawnienia komunikacji, funkcjonalnego pełnienia ról w wykonywaniu zadań, powstawania znaczących przeżyć.
W wyniku działania tych czynników i procesów pacjent może uzyskać większą wiedzę o sobie i swoich relacjach z innymi, może zdobyć nowe umiejętności społeczne i interpersonalne, może skorygować swoje nieadaptacyjne turmy zachowania, rozwiązać dręczące go trudności i problemy, które utrudniają funkcjonowanie i zubażają osobowość, może uzyskać poczucie satysfakcji.
Grupy terapeutyczne są tworzone przez terapeutów, zazwyczaj w ramach instytucji leczniczej, im więc przypada nakreślenie zasadniczych celów aktywności.
Określa to w dużej mierze skład grupy pod względem liczby i różnorodności uczestników, stosowane metody i techniki terapeutyczne oraz zakres i charakter aktywności terapeutów.
W wielu grupach mniejszy stopień kierowania, ograniczę.
nie autorytatywności i aktywności terapeuty mogą sprzyjać bardziej samodzielnej pracy członków, w innych z kolei brak lidera-terapeuty o odmiennej roli w grupie może wpływać dezorganizująca na jej pracę lub zmniejszyć jej skuteczność leczniczą.
Może to z kolei wywołać zniechęcenie i obniżenie motywacji uczestników i doprowadzić do opuszczenia przez nich grupy.
Świadome wykorzystywanie przez terapeutę leczniczego potencjału grupy i znajomość faz jej pracy Oazy zależności, walki, spoistości, funkcjonalnego pełnienia ról) może być realizowana poprzez terapię w grupie lub terapię poprzez grupę oraz modyfikację wlasnegz zachowania, a także wykorzystanie rżżnych metod i technik zależnie od składu grupy, nakreślonych celów i fazy jej rozwoju.
Ważnym zadaniem terapeuty oprócz pobudzenia, koordynacji i sterowania-jest udzielenie wsparcia i ochrony tym członkom grupy, którzy mogą być przedmiotem agresywnej i nieżyczliwej postawy ze strony innych uczestników.
Terapeuta powinien również pełnić rolę strażnika terapeutycznych norm i zasad aktywności.
W grupach, w których podstawową formą oddziaływania i komunikacji są słowne interakcje, można wyróżnić następujące techniki: a.
Fag ad an k a albo wyklsd terapeuty lub uczestnika grupy na temat dowolny lub związany z problematyką psychoterapeutyczną (np.c przyczynach nerwic, mechanizmach ich powstawania, metodach leczenia, rokowaniu, o roli wychowania i dzieciństwa, i układów rodzinnych, o kształtowaniu się osobowości, życiu zawodowym i seksualnym, problemach stosunków międzyludzkich i pracy zawodowej, higienie psychicznej, działaniach profilaktycznych itp) .
Ta jednokierunkowa informująca komunikacja ma określone zalety, zwłaszcza w pracy z określonymi grupami pacjentów (np.z psychozami) , ale-jako forma biernego uczenia się-podlega ograniczeniom i nie odpowiada aspiracjom większości psychoterapeutów.
Swobodna dysk ust a dotycząca różnych tematów.
Terapeuta jest raczej mało aktywny, ogranicza swoje interwencje do pobudzenia aktywności, koordynacji dyskusji, niekiedy podsumowania wniosków.
Jest to forma wielokierunkowej komunikacji, umożliwiająca przepływ informacji, otrzymanie informacji zwrotnych, konfrontację odmiennej percepcji, różnych ocen i wnioskuw, prób uzgodnienia stanowisk.
Tematy mogą być zaproponowane przez terapeutę (np., chciałbym być szczęśliwy i lepiej sobie radzić”, , jak sobie poradzić z lękiem”, , ja i ty w małżeństwie-jak mamy żyć”itp) lub wyłaniać się z wymiany zdań.
Niekiedy grupa ustala określone zasady i reguły przebiegu dyskusji (np., mów ja, a nie my”, , gdy pytasz, podaj uzasadnienie”, , bądź ostrożny w uogólnianiu”, , jeśli coś utrudnia dyskusję, należy to omówić”, , gdy oceniasz kogoś, powiedz jakie to ma znaczenie dla ciebie”itp) .
Są to zalecenia twórcy metody, ThematicCenrered lntcraction”R.
Cohn.
Tematem dyskusji mogą być także życiorysy uczestniczących w grupach pacjentów oraz próby powiązania ich biografii z aktualnymi problemami i zachowaniami.
Dyskusje mogą się skupiać na omawianiu tego, co się dzieje tu i teraz między uczestnikami grupy, na określaniu, nazywaniu oraz ujawnianiu przeżywa ngych emocji.
Werbalne dyskusje są najczęściej uzupełniane działaniem uczestników grupy.