Niektóre środki są w codziennym użyciu w kulturze euroamerykańskiej(np.alkohol), podczas gdy inne(np.marihuana)znajdują stena liście środków narkotycznych, a ich pozyskiwanie jest nielegalne.
W kulturze arabskiej jest, jak wiadomo, na odwrót.
Czynniki ekonomiczne.
Wysoka cena może stanowić zaporę dla rozpowszechniania się środka w określonym kraju(np.w Polsce stale jeszcze dotyczy to kokainy i heroiny).
Polityka cen prowadzona przez państwo musi uwzględniać wpływy, jakie czerpie ono ze sprzedaży alkoholu:zbyt niskie ceny powodują zwiększony popyt i wpływają na wydajność pracy, a ceny zbyt wysokie powodują nielegalną produkcję i redukują wpływy ze sprzedaży.
Wysokie spożycie alkoholu(w Polsce obecnie okuło I I I czystego etanolu per cqyww)wpływa na wzrost przestępczości, zwłaszcza związanej z zachowaniami agresywnymi.
Wiąże się z tym także nielegalna produkcja.
Czynniki biologiczne wpływają na, głębokość”odpowiedzi na jednorazowe przyjęcie środka i są szczególnie istotne dla czasu, w jakim u danej osoby wytworzy się tolerancja wobec środka powodującego zależność fizyczną na tle istniejącej wcześniej zależności psychicznej.
Właściwości osobnicze, wyrażające się różną szybkością wytwarzania się tolerancji, zdają się być determinowane genetycznie.
Wiadomo z badań adopcyjnych o podatności na wytworzenie się alkoholizmu u synów alkoholików, a także o mniejszej tolerancji na alkohol u Japończyków i Chińczyków niż u mężczyzn rasy białej.
Trudno oszacować występowanie różnych uzależnień w populacji ogólnej.
O tendencjach do zwiększania się lub zmniejszania różnych uzależnień w populacji ogólnej informują wskaźniki pośrednie, np.liczba zgonów z powodu ostrych zatruć barbituranami lub opłatami porównywana corocznie, a także liczba stwierdzanych każdego roku przypadków marskości wątroby(pomijając przypadki marskości w krajach o znacznym rozpowszechnieniu żółtaczki zakaźnej).
Liczba przyjęć do oddziałów psychiatrycznych z powodu psychoz alkoholowych, obserwowana każdego roku, jest odzwierciedleniem zwiększenia się lub zmniejszenia konsumpcji alkoholu per cwziw w skali kraju.
Daje to podstawę do korekty szacunkowego rozpowszechnienia uzależnień od alkoholu w danej populacji.
Jakkolwiek-mówiąc o uzależnieniu-ma się na myśli przyjmowanie jednego środka, tu często ma miejsce zastępowanie preferowanego środka przez inny z tej samej grupy(dotyczy to zwłaszcza alkoholu i oplątów).
Zdarza się, że środki z różnych grup bywają przyjmowane wymiennie(np.opłaty i diazepam).
Młodociani w początkowym okresie są skłonni eksperymentować z luźnymi środkami, aby doświadczyć ich działania.
W li ag nos ty ce uzależnień, szczególnie ostrych zatruć, duże znaczenie ma oznaczanie środków psychoaktywnych w płynach ustrojowych.
Jest to tym bardziej istotne, że często pacjenci zatajają wielkość dawek przed rozpoczęciem detoksykacji(zazwyczaj dawkę zawyżają), aby proces odtruwania nie postępował zbyt intensywnie, lub też nie są w stanie odtworzyć ilości przyjętych środków w dniach i godzinach poprzedzających detoksykację(np.przewlekłe zatrucie irzdkaminasennymi i uspokajającymi).
Kontrola laboratoryjna jest niezbędna również w czasie postępowania rehabilitacyjnego(np.jakościowa kontrola oplątów celem ustalenia, czy pacjent nie łamieabstynencji).
Należy pamiętać, że większość testów jakościowych odznacza się znaczną czułością(mało wyników fadszywych), podczas gdy testy ilościowe są mniej czułe(znaczna liczba wyników fałszywych).