Nabyty zespół upośledzenia odporności AIDS(Aeąuired lmmune Defeiency.
Synlrome)stanowi na tyle powwżne zagrożenie dla zdrowia i życia, że chorobie należy również w podręczniku psychiatrii poświęcić nieco więcej uwagi.
Pierwsze przypadki choroby(chociaż zachorowania zdarzały się wcześniej)opisano.
w 1980 r.w Stanach Zjednoczonych i na Haiti, a także w Zatrze(Afryka).
Od te czasu liczba chorych rośnie w zastraszającym tempie, zwłaszcza na kontynencie.
amerykańskim i afrykańskim, a także w Europie Zachodniej.
W Polsce również.
wyraźnie wzrasta liczba chorych na AIDS i zakażonych wirusem HIV.
Istnieje poważne niebezpieczeństwu wzrostu zachorowań, związane zarówno z niskim poziomem kultury seksualnej, jak i z nietolerancyjnymi postawami niektórych grup społecznych wobec zakażonych osób, co powoduje zatajanie faktu nosicielstwa.
Chorobę AIDS wywołuje retrowirus, zwany HIV(Human lmmunedeficiencyWirus)z grupy ludzkich wirusów T-limfocytotropowych(HTLV).
Zakażenie wirusem prowadzi do uszkodzenia układu odpornościowego i przypomina inny znany defekt tego układu-wrodzoną dysplazję albo agenezję grasicy.
Obiektywnym dowodem zakażenia wirusem jest obecność przeciwciał anty-HIV lub wyizolowanie samego wirusa.
Wynik tego badania nie jest oczywiście równo-znaczny z rozpoznaniem AIDS.
Część osób zakażonych pozostaje klinicznie zdrowa.
Rozwinięty pełnoobjawowy zespół choroby AIDS występuje u około 15%zakażznych chorych.
Z punktu widzenia rckowniczego dla wystąpienia choroby AIDS mogą mieć znaczenie następujące objawy(cytuję według Lutyńskiej, l 99 O):kandydozajamy ustnej, leukoplakia włochata na powierzchni języka, zmiany okołozęboweo typie nietypowego zapalenia dziąseł i wrzodziejące zapalenie dziąseł, półpasiec, zmiany okołoodbytnicze wywołane przez wirus Aerpew, łojotokowe zapalenie skóry twarzy, tulzwia i kończyn, plamica małoplytkzwa, mięczak zakaźny w postaci drobnych guzkńw na skórze.
Istnieje też wykaz chorób, których wystąpienie może wskazywać na istnienie niedoboru immunologicznego typu komórkowego.
Chodzi tu o niektóre nowotwory(np.mięsak Kaposiego), niektóre robaczyce i choroby pierwotniakowe, pewne rodzaje grzybic, zakażeń bakteryjnych i wirusowych.
Wśród objawów klinicznych AIDS do częstych(20-259)należą objawy neurologiczne:bóle głowy, objawy ogniskowe i oponowe.
Są one wyrazem uszkodzenia układu nerwowego w następstwie podostrego zapalenia mózgu, guza mózgu(chłoniak pierwotny), powikłań naczyniowych w związku z zapaleniem wsierdzia oraz krwawień do o u n.z powodu trcmbocytopenii(była o tym mowa w rozdziale dotyczącym zespołów otępiennych).
Z chorobą AIDS wiąże się też różne aspekty psychiatryczne.
Można je ująć w 4 grupy:1.
Objawom neurologicznym, świadczącym o organicznym uszkodzeniu o u n.towarzyszą objawy otępienia.
U niektórych chorych mogą one wyprzedzać inne objawy choroby.
Występują zaburzenia pamięci krótkotrwałej, utrudnione skupienie uwagi, wycofanie się z kontaktów społecznych, zanik zainteresowań, spowolnienie psychoruchowe, aż do bezruchu i mutyzmu.
llowoczesne techniki obrazowania mózgu z tomografią komputerową(TK)i jądrowym rezonansem magnetycznym(MRD pozwoliły na wykrycie zmian zamkowych w strukturach podkorowych, ale również, choć w mniejszym zakresie, w korze mózgowej.
Chociaż etiologia zmian otępiennych u chorych na AIDS nie jest całkiem jasna, istnieje prawdopodobieństwo, iż ich przyczynę stanowi bezpośrednie zakażenie wirusem HIV.
W przebiegu organicznego uszkodzenia mózgu mogą pojawiać się stany psychotyczne o typie organicznej halucynozy lub zespoły jakościowych zaburzeń świadomości(np.majaczenie).
Zachorowanie na AIDS lub jedynie zakażenie wirusem HIV, potwierdzone badaniem serologicznym, może być potężnym stresem powodującym głębokie reakcje depresyjne i przewlekle odczyny nerwicowe z przewagą lęku, hipochondrycznej samoobserwacji i rezygnacji z obowiązków zawodowych oraz wszelkich kontaktów społecznych.
W grupach zwiększonego ryzyka(homoseksualiści, ludzie prowadzący zbyt swobodne życie seksualne z wielu partnerami, narkomani, chorzy na hemofilię)mogą się pojawić zarówno objawy nerwicowe, jak i psychotyczne o charakterze urojeń hipochondrycznych, mimo negatywnych wyników badań w kierunku zakażenia wirusem HIV(Jakitowicz i wsp, , l 99 O).
Ignorancja dotycząca źródeł zakażenia chorobą oraz kolportowane informacje o jej nieuleczalności zwiększają u ludzi poczucie zagrożenia i postawę lękową.
Z powyższych uwag wynika, że przed psychiatrią piętrzą się w najbliższym okresie liczne obowiązki związane zarówno z leczeniem zaburzeń psychicznych u chorych na AIDS lub zakażonych wirusem HIV, jak i dotyczące działań psychoprofilaktycznych.
Przede wszystkim mam na myśli podnoszenie poziomu wiedzy na temat źródeł zakażenia wirusem HIV i krzewienie właściwych postaw wobec ludzi zakażonych.
Artykuł dotyczy następujących zagadnień:
- kto leczy chorych dializowanych