Definicja i istota psychoterapii.
W ramach modelu medycznego psychoterapię ujmujemy jako świadome, planowe oraz systematyczne oddziaływanie i wywieranie wpływu na psychikę chorego lub pacjenta z zaburzeniami przez udzielającego pomocy, który ma określone kwalifikacje fachowe.
Celem tego oddziaływania jest poprawa stanu psychofizycznego pacjenta oraz jego funkcjonowania społecznego: odbywa się uno w ramach określonej relacji między terapeutą a pacjentem, środkami oddziaływania są wzajemne zachowania oraz siewne i niewerbalne sygnały-komunikaty.
Psychoterapia może być podstawową lub pomocniczą metodą leczniczą, krótko-lub długoterminową, może być stosowana w kontekście indywidualnym lub grupowym, może być realizowana różnymi metodami.
Każde psychoterapeutyczne oddziaływanie nawiązuje bądź eaywicire, bądź implicite do określonej teorii zachowania, genezy i istoty zaburzeń oraz osobowości, a także systemu wartości.
Tworząc systematykę psychoterapii posługiwano się także takimi terminami, jak psychoterapia tłumiąca lub uwalniająca, wspierająca lub integrująca, poznawcza lub emocjonalna, mechanistyczna lub humanistyczna, dynamiczna, behawioralna, przeżyciowa itp.
Poszczególne podziały opierają się na rozmaitych kryteriach, odnoszących się np.do celów psychoterapii, sposobów oddziaływania, stylów zachowania terapeuty, mechanizmów zmian występujących u pacjenta w wyniku leczenia, kontekstu i czasu stosowania.
Odmiany i cele psychoterapii.
Integracja wiedzy wielu dyscyplin umożliwia szersze i pełniejsze spojrzenie na zjawiska zdrowia i choroby, sprzyja także sprecyzowaniu wspólnych cech każdego oddziaływania na pacjenta.
Poznanie psychologicznych mechanizmów metod oddziaływania i ich wynikuw umożliwiło stworzenie naukowych podstaw psychoterapii.
Dopiero przy obecnym stanie wiedzy rzeczą realną stało się upowszechnienie psychoterapii we wszystkich dyscyplinach klinicznej medycyny oraz integracja psychoterapeutycznego myślenia z innymi podejściami do chorego i choroby, co wykazało, że pragmatyczne i intuicyjne działania wielu pokoleń.
lekarzy mają teoretyczne i empiryczne podstawy.
Przyczyniło się to do ukształtowania się współczesnego teoretycznego modelu medycznego.
Psychoterapia jest więc metodą sprzyjającą działaniu swoistych środków i metod leczenia o charakterze farmakologicznym, fizyko-i kinezyterapeutycznym, zabiegowym itp.
Psychoterapia ma istotne znaczenie dla przebiegu i zejścia choroby, jednak w wielu chorobach odgrywa rolę pomocniczą, ponieważ nie potrafi ich zlikwidować.
Odnosi się to do większości chorób somatycznych o znanej etiologii, czyli do chorób zakaźnych, imoksykacyjnych, metabolicznych, urazowych itp.
Natomiast w tych chorobach, w których przyczyny i specyficzne metody leczenia nie są jednoznaczne, udział zaś czynników psychospołecznych w etiopatogenezie prawdopodobnie większy-czyli w tzw.chorobach psychosomatycznych i być może niektórych psychozach-psychoterapia odgrywa równorzędną rolę z innymi metodami terapii.
Uznanie dużej roli psychoterapii w różnych działach medycyny oznacza konieczność jej zróżnicowanego wykorzystania-zależnie od choroby i stawianych celów.
Konieczna więc jest analiza roli czynników etioparogenetycznychi osobowościowych u każdego pacjenta oraz zastosowanie na tej podstawie metod oddziaływania o określonej treści.
Stanowią one ważną składową kompleksowego leczenia.
Celem jest uzyskanie korzystnych zmian w stanie pacjenta i czynnikach sterujących jego zachowaniem.
Uel ten odgrywa decydującą rolę w psychoterapii pacjentów z zaburzeniami, u których oddziałuje ona bezpośrednio na ich TTZyCZyTy.
Obecnie powszechnie przyjmuje się na podstawie danych z literatury, że: 1) metody psychoterapeutyczne są bardziej efektywne w leczeniu zaburzeń nerwicowych i zaburzeń związanych ze stresem niż inne metody lub brak*erap*2) w leczeniu innych zaburzeń psychicznych psychoterapia zwiększa skuteczność kompleksowej terapii: 3) w leczeniu pacjentów z chorobami somatycznymi psychoterapia jest użyteczną metodą pomocniczą: 4) badania dotyczące najczęściej psychoterapii poznawczej, behawioralnej, psychodynamicznej, systemowej i eklektycznej potwierdziły ich zróżnicowaną skuteczność w różnych rodzajach zaburzeń: 5) skuteczność różnych form psychoterapii w dużej mierze związana jest z podejściem zindywidualizowanym, z doborem właściwych metod dostosowanych do problemów pacjentów i od umiejętności terapeuty, niezbędnych do kształtowania pozytywnej relacji terapeutycznej.
Jest określona przez interakcję między zmiennymi pacjenta, terapeuty, metody i kontekstu leczniczego.
Wskazania do psychoterapii.
Psychoterapia jest podstawową metodą leczenia w zaburzeniach nerwicowych i osobowości, w genezie których współdziałanie czynników osobowościowych ze stresem zewnętrznym odgrywa decydującą rolę.
Większość ludzi reaguje na znalezienie się w nadmiernie trudnych, konfliktowych sytuacjach występowaniem słabo zaznaczonych, pojedynczych reakcji i objawów nerwicowych, które często ustępują samoistnie.
U innych nieprawidłowe cechy osobowości sprzyjają powstawaniu nieprawidłowych postaw, w tym nieadekwat.
nych strategii radzenia sobie z sytuacjami problemzwymi.
W konsekwencji znajdują się oni częściej w sytuacjach nadmiernego stresu psychologicznego, na ktćry łatwiej reagują przewlekłymi zaburzeniami.
Zaburzenia te, okresowo się nasilając, mogą doprowadzić do powtarzających się epizodów dekompensacji niemożności poradzenia sobie z trudnościami, zadaniami życiowymi i występującymi reakcjami dezadaptacyjnymi.
Psychoterapia jest podstawową metodą leczenia tych pacjentów, a także chorych z zespołami behawioralnymi związanymi z zaburzeniami fizjologicznymi i posttraumwycznym stresem.
W leczeniu wielu zaburzeń występujących u dzieci i młodzieży, a także w terapii osżb dorosłych, u których objawy związane są z zaburzeniami relacji rodzinnych lub mai (żeńskich, często podstawową formą powinna być terapia rodziny oparta na podejściu systemowym.
Terapeuci, dążąc do usunięcia objawów u pacjenrżw z pierwszej grupy, najczęściej stosują wobec nich psychcte rap i ę podtrzymuj ącą.
U pacjentów z drugiej grupy, dążąc do uzyskania daleko tlących i głębokich zmian ich postaw i (lub) cech osobowości, stosują oni psychoterapię reinteg rut ącą.
Psychoterapia jako metola pomocnicza jest częścią kompleksowego leczenia uzadeżnień, ostrych i przewlekłych psychoz, zaburzeń afektywnych, chorób somatycznych oraz postępowania rehabilitacyjnego.
Konkretne cele stosowanej psychoterapii oraz sposoby ich osiągania są rozmaicie określane przez różne systemy pojęciowe, formułowane przez poszczególne szkoły.
Do najbardziej wpływowych orientacji i szkół psychoterapeutycznych należą: psychoanalityczna, psychodynamiczna, humanistyczna, egzystencjalna, behawioralno-poznawcza oraz eklektyczna-integracyjna.
Ich zwolennicy przekazują swoje odmienne rozumienie przyczyn zaburzeń uraz metod ich eliminacji i zróżnicowanych celów pacjentom i usiłują wpłynąć na nich za pomocą różnych technik.
Słuszność poszczególnych teorii i wyprowadzanych z nich metod stosowania psychoterapii jest podawana w wątpliwość-zarówno ze względów ideologicznych, jak i praktycznych-ponieważ wszystkie kierunki i szkoły w praktyce uzyskują bardzo podobne odsetki zmian i popraw u pacjentów.
Zjawisko to można wytłumaczyć albo tym, że mechanizmy działania psychoterapii są inne niż zakładają to poszczególne szkoły, albo tym, że każda szkoła w poszczegćlnych przypadkach dostrzega inne istotne czynniki i oddziałuje na określone ogniwa łańcucha etiopatogenetycznego na rozmaitych poziomach integracji czynności organizmu.
Jest reż możliwe, że psychoterapeuci różnych szkół czynią w praktyce te samo lub reż wywierają wpływ na pacjenta przez identyczne cechy swojej osobowości i relacji z nim.
Wydaje się, że ostateczny wynik stosowania psychoterapii jest wypadkową cech terapeuty i zespołu terapeutycznego oraz cech pacjenta, stosowanych metod, kontekstu leczniczego oraz utoczenia społecznego choregu.
Duże rozpowszechnienie zaburzeń czynnościowych i psychicznych, ich poważne konsekwencje dla dobru jednostki i całego społeczeństwa stawiają przed medycyną i psychiatrią coraz większe zadaniu.