Wskazania można podzielić na trzy kategorie w zależności od działania uspokajającego, przeciwpsychotycznego i aktywizującego neuroleptyków.
Silnie tłumiące neuroleptyki (lewupromazyna, chlorpromazyna, pochodne butyrofenonu w większych dawkach i klozapina) stosuje się we wszystkich stanach pobudzenia psychoruchowego, a więc w stanach maniakalnych, psychozach schizofrenicznych, w powikłaniach psychotycznych (psychozy z jakościowymi zaburzeniami świadomości) chorób somatycznych, w niektórych postaciach depresji z niepokojem ruchowym, w starczych stanach pobudzenia i organicznych zaburzeniach osobo MOŚCI.
W leczeniu zespołów psychotycznych z objawami wytwórczymi (psychozy paranoidalne, paranoiczne i paralreniczne typu halucynoz) wskazane są pochodne alifatyczne i piperydynowe fenotiazyny, niektóre pochodne tiuksantenowe, klozaDlOtt.
W stanach zahamowania katatonicznego z mutyzmem i negatywizmem stosuje się neuroleptyki aktywizujące (pochodne piperazynowe fenotiazyny, flupentyksolz grupy tioksantenów, ewentualnie pochodne difenylbutyloaminy, indolowe i benzamidowe.
Niektóre neuroleptyki mają pewne (syrnptomolityczne) działanie przeciwdepresyjne, stąd określa się je jako tymoneuroleptyki (lewoprnnazyna, tiorydazyna, chlorprotyksen, sulpiryd itp) .
Mają one znaczenie wspomagające w leczeniu depresji lub służą do leczenia objawów depresji w przebiegu psychoz schizofrenicznych.
W związku z pojawieniem się tzw.leków neuroleptycznych atypowych, do których obok starszego leku klozapiny (Klozapol, Leponex) , należy risperidon (Rispolept) , olanzapina, zotepina, sertindol i amperozyd, istnieją dzisiaj możliwości wpływania nie tylko na zespoły psychotyczne z urojeniami i omamami (objawami wytwurczymi, pozytywnymi) , ale również na objawy podstawowe, osiowe lub negatywne schizofrenii.
Działanie to uwzględniono w tabeli 9.
Jak już była mowa, neuroleptyki podaje się przeważnie doustnie.
Jedynie na początku leczenia psychoz wstrzykuje się je domięśniowo 3-3 razy na dobę.
Po kilku dniach przechodzi się na dawki doustne, które podwajamy ze względu na gorszą dostępność biologiczną.
Przy leczeniu psychoz obowiązuje zasada, że rozpoczynać należy od średnio silnie działających neuroleptyków.
Gdy leczenie prowadzone przez 4-6 tygodni nie daje skutku, trzeba rozważyć zmianę leku na silniej działający.
Dawkowanie neuroleptyków zwiększa się stopniowo w ciągu 6-10 dni, aż do osiągnięcia dawek optymalnych.
Cały okres trwania kuracji i dawkowania zależy od stanu psychicznego chorego i nasilenia objawów niepożądanych.
Inne zasady obowiązują w leczeniu szpitalnym, a inne w ambulatoryjnym.
Ze zrozumiałych względów w leczeniu ambulatoryjnym leki podaje się doustnie (niekiedy domięśniowo w postaci, depot’) w odpowiednio niższych dawkach.
Przy stosowaniu doustnym można podawać małe dawki neuroleptyków w ciągu dnia, a większą na noc.
Praktykuje się też jednorazową dawkę dobową na noc, co umożliwia pacjentowi większą wydajność psychofizyczną w ciągu dnia (jest to ważne u osób uczących się i pracujących) .
Cennym sprawdzianem praktycznym jest zachowanie się stężenia leku we krwi (terapia monitorowana) .
W miarę poprawy stanu psychicznego choregu ustalamy tzw.dawkę podtrzymującą, którą pacjent zażywa pod kontrolą lekarza w poradni.
Czas stosowania dawek podtrzymujących zależy od wielu czynników, ale przede wszystkim od rozpoznania, podłoża psychozy, przebytych nawrotów psychotycznych i motywacji pacjenta.
Mit o “dożywotnim”zażywaniu neuroleptyków odizucany.
O farmakologicznych sposobach zapobiegania nawrotom psychoz pisze prof.
J.
Rybakowski.
Artykuł dotyczy następujących zagadnień:
- tymoneuroleptyki
- neuroleptyki aktywizujące