Ze względu na fakt, iż w odniesieniu do zaburzeń osobowości większość badań przeprowadzono nad osobowością dyssocjalną (inaczej: psychopatią czy osobowością nieprawidłową) , w tym jedynie zakresie-w porównaniu do innych postaci klinicznych tzw.swoistych zaburzeń osobowości-dysponujemy licznymi, aczkolwiek różnej wartości danymi.
W przybliżeniu ocenia się, że osobowość dyssocjalna występuje u około 3%populacji i 3-10 razy częściej u mężczyzn niż u kobiet, zaś wśród więźniów odsetek ten wynosi 206-7 O 8%.
Częstsze występowanie osobowości dyssocjalncju mężczyzn nie znalazło dotychczas przekonywającego wyjaśnienia głównie dlatego, że do dziś nie znamy genezy tej formy zaburzeń osobowości.
Pomijając odmienność poglądów przedstawicieli różnych kierunków psychiatrii dynamicznej (np.psychoanalityków) , panuje raczej powszechne przekonanie o uwarunkowaniach wrodzonych albz dziedzicznych, chociaż koncepcja dziedziczna-środowiskowej etiopatogenezy osobowości dyssocjalnej ma również swoich licznych zwolenników.
Wyniki badań genetycznych, prowadzonych za pomocą analizy rodowodowej porównywania bliźniąt jednojajowych i dwujajowych lub techniki badań adopcyjnych, sugerują zależność występowania osobowości dyssocjalncj od czynników dziedzicznych, ale w badaniach rozpatruje się jedynie zachowania antyspołeczne jako główne kryterium diagnostyczne tego rodzaju zaburzeń osobowości i nie udało się ich wyraźnie metodologicznie oddzielić ud wpływu zmiennych środowiskowych.
Z tych samych powodów niewiele wniosły także badania nad nieprawidłowościami chromoszmów płciowych i autcsomalnych oraz poziomem testosteronu.
Okazało się, że jedynie mężczyźni z genotypem XYY i jednocześnie bardzo wysokim poziomem testosteronu przejawiają wyraźną skłonnzić do zachowań agresywnych, ale poza tym nie spełniają żadnych kryteriów diagnostycznych osobowości dyssocjalncj.
Uwarunkowania wrzdzone osobowości dyssocjalnej, rozumiane jako różnego typu uszkodzenia układu nerwowego w okresie płodowym lub okołoporodowym, sprowadza się najczęściej do hipotetycznych zmian “mikroorganicznych”w ośrodkowym układzie nerwowym, jakie mają być odpowiedzialne za jego opóźnione dojrzewanie.
Jest to próba łączenia dawnych koncepcji opużnionegu rozwoju układu nerwowego w psychopatii, popartych późniejszymi obserwacjami samorzutnej poprawy zachowań antyspołecznych wraz z wiekiem (tj.około 40, rż.
) , z poglądami o organicznej etiologii osobowości dyssojalnej.
Liczne grono zwolenników dziedziczna-środowiskowej patogenezy osobowości dyssocjalnej zwraca natomiast uwagę na istotne znaczenie-oprócz predyspozycji genetycznych-takich uwarunkowań, jak czynniki społeczno-kulturowe i ekonomiczne, patologia struktury rodzinnej, a przede wszystkim zaburzenia relacji rodzice-dziecko.
Wydaje się, że zasadniczym błędem większości badaczy jest utożsamianie osobowości dyssocjalnej wyłącznie z zachowaniami antyspołecznymi.
Stąd, nie kwestionując wartości uzyskanych przez nich wyników, można przyjąć, że koncentrują się one jedynie na ustalaniu przyczyn szeroko rozumianej antysccjalnoici, tj.zachowań agresywnych, aspołecznych czy przestępnych, a nie rzeczywi.
słych determinant osobowości dyssojalnej.
Uzasadnione wydaje się więc stwierdzenie, że nadal brakuje przekonywających i poprawnych metodologicznie weryfikacji empirycznych w odniesieniu do którejś z hipotez dotyczących patogenezy osobowości dyssocjalnej.
Rozstrzygnięcie tego dylematu pozostaje sprawą otwartą.
Analiza badań epidemiologicznych wskazuje, że swoiste zaburzenia osobowości (zgodnie z mianownictwem ICD-10) występują u około 2.
I%-18%populacji, ale nieco częściej u ludzi młodych i mężczyzn.
Oburzy z różnymi postaciami zaburzeń osobowości stanowią 59-8%wszystkich zgłaszających się pc pomoc do lekarzy różnych specjalności oraz 7, 46-50%osób hospitalizowanych w szpitalach psychiatrycznych, przy czym procentowo mężczyzn jest wszędzie 3-3 razy więcej.
Podawane dane mają jedynie charakter orientacyjny, gdyż w poszczególnych badaniach stosowano różne kryteria i metody diagnostyczne.
W przeciwieństwie do poważnych kontrowersji dotyczących osobowości dyssocjalncj, panuje na ogół powszechna zgoda co do czynników warunkujących powstawanie pozostałych postaci klinicznych swoistych zaburzeń cech osobowości.
Oprócz temperamentu, traktowanego jednak jako mniej ważny komponent, za podstawowe elementy patogenetyczne przyjmuje się czynniki społeczno-kulturowe, a więc przede wszystkim nieprawidłowości w przebiegu procesów wychowania (rodzina, szkuta) i socjalizacji, głównie w zakresie internalizacji norm społecznych, formowania hierarchii wartości, kształtowania wzorców zachowania się i funkcjonowania w rolach społecznych itp.
Artykuł dotyczy następujących zagadnień:
- Epidemiologia psychopatii