Wstęp.
Zaburzenia osobowości są jednym z najbardziej złożonych i spornych zagadnieńwspółczesnej psychiatrii i psychologii klinicznej.
Z przeglądu literatury przedmiotu wynika, że w dotychczasowych koncepcjach i badaniach nad zaburzeniami osobowości można wyróżnić cztery podstawowe kierunki teoretyczne: konstytucjonalne teorie typologiczne, teorie dynamiczne, teorie systemowe, teorie cech osobowości.
Konstytucjonalne teorie typologiczne, które dominowały począwszy od starożytności do lat czterdziestych naszego stulecia, zakładają biologiczne-dziedziczne i (lub) wrodzone-uwarunkowania osobowości.
Pierwotnym źródłem inspiracji badawczej oraz prób klasyfikacyjnych w odniesieniu do zaburzeń osobowości były koncepcje temperamentu, znane już od czasów Hipokratesai Galena.
Z głównych typologii konstytucjonalnych, tj.teorii wiążących określone właściwości psychiczne z typem budowy ciała, nawet zasadnicze idee Kretschmeranie znajdują już praktycznego zastosowania.
Teorie dynamiczne wyodrębniają różne mechanizmy osobowości o charakterze sił psychodynamicznych (np.popędy, potrzeby) oraz podkreślają fundamentalne znaczenie procesu wychowania i socjalizacji w formowaniu się zaburzeń osobowościowych.
W tym zakresie największy wkład do interpretacji zaburzeń psychicznych wniosła psychoanaliza klasyczna i kierunki neopsychoanalityczne.
Punktem wyjścia była koncepcja charakteru Freuda, rozwinięta później przez kontynuatorów freudyzmu.
Ujęcie systemowe obejmuje przede wszystkim poznawcze teorie osobowości próbując jednocześnie łączyć w jednym modelu teoretycznym czynniki biologiczne i społeczno-kulturowe, determinujące zarówno prawidłowy, jak i zaburzony rozwój osobowości.
To względnie najnowsze podejście teoretyczna-metodologiczne, wywodzące się przede wszystkim z ogólnej teorii sysremuw, znajduje się jednak jeszcze, zwłaszcza w odniesieniu do patologii osobowości, na wstępnym etapie opracowań i weryfikacji empirycznych.
Pierwszoplanowym kierunkiem badań nad zaburzeniami osobowości w psychiatrii klinicznej pozostają nadal tzw.teorie cech osobowości, czyli koncepcje.
opisowe (deskryptywne) .
Takie pojęcie osobowości stanowi bowiem obecnie najwygodniejszą płaszczyznę porozumienia między psychiatrami i psychologami o różnych poglądach teoretycznych oraz w miarę dogodne rozwiązanie diagnostyczna-pragmatyczne.
Stąd np.zwolennicy typologii konstytucjonalnych czy psychoanalitycy mogą również posługiwać się w badaniach naukowych opisem zaburzeń osobowości w kategoriach cech.
Temu celowi miały i mają służyć dwa współistniejące obszerne systemy klasyfikacyjne: kolejne rewizje Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Prablemuw Zdrowotnych (JOD) , opracowywane przez Świarzwą Organizację Zdrowia, oraz Klasyfikacja Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM) , stale przez nie reformowana.
Proponowane obecnie najnowsze wersje obu tych klasyfikacji te ICD-10 i DSM-IV.
Artykuł dotyczy następujących zagadnień:
- teorie zaburzeń osobowości
- podejscie typologiczne
- podejscie konstytucjonalne
- podejscie konstytucjonlne