Należą tu upojenie przysenne, somnambulizm i lęki nocne.
Zaburzenia te polegają na niecałkowitym odzyskiwaniu przytomności podczas budzenia się.
Konsolidacja procesów snu i czuwania odbywa się w ontogenezie stopniowo, dlatego u dzieci nieprawidłowości wzbudzenia traktujemy jako zjawisko do pewnego stopnia fizjologiczne.
Ulpojenie przysenne jest to stan zaburzeń świadomości trwający od kilku minut do kilku godzin po obudzeniu się ze snu NonREM.
U niektórych pacjentów, zwłaszcza u chorych z hipersomnią, upojenie przysenne może występować po niemal każdym obudzeniu się ze snu.
Napad somnambulizmu przejawia się złożoną aktywnością ruchową podczas snu wolnofalowego (stadium 3 i 4) .
Jest to najczęściej zwykła codzienna aktywność, tyle że nieadekwatna do sytuacji.
Znane są też przypadki prowadzenia samochodu lub agresji wobec otoczenia.
Czas trwania napadu wynosi od kilku sekund do kilku godzin.
Lęki nocne również powstają podczas wzbudzenia ze snu wolnofa (owego.
Charakterystyczna jest aktywacja układu wegetatywnego, z tachykardią, przyspieszeniem oddechu i poceniem się, oraz nieartykułowana wokalizacja.
Upojenie przysenne, somnambulizm i lęki nocne mogą występować u tej samej osoby.
Epizody somnambulizmu i lęku nocnego zazwyczaj pokryte są niepamięcią.
Czynnikiem wyzwalającym napady somnambulizmu i lęków nocnych jest wzmożenie snu wolnofalowego w toku leczenia neuroleptykami, litem, po alkoholu, w przebiegu chorób gorączkowych, wskutek niedoboru snu.
Także stres może wyzwalać napady.
Nieprawidłowe wzbudzenie podczas napadu somnambulizmu lub lęku nocnego przejawia się w badaniu polisomnograficznym serią hipersynchronicznychfal delta poprzedzających napad.
Leczenie somnambulizmu i lęków nocnych polega na podawaniu środków tłumiących sen wolnofalowy: pochodnych benzodiazepiny i leków przeciwdepresyjnych.
U dzieci skuteczne jest budzenie przed spodziewanym napadem.
W celu uchronienia chorego przed wypadkiem wskazane bywa zabezpieczenie okien i drzwi.
Artykuł dotyczy następujących zagadnień:
- zaburzenia wzbudzenia
- Drżączka przysenna
- parosomnia lęki nocne