1.
Fobie proste, izolowane-np.wysokości, burz, zwierząt-są najbardziej zbliżone do objawów nie zaliczanych do patologii, ale mogą przez swoją intensywność i stopień zakłócenia normalnego życia nabrać charakteru chorobowego.
Liczba poszczególnych fobii jest duża, niekiedy u jednego chorego jednocześnie występuje kilka fobii, np.obawa przed brudem(myzufobia)i chorobą(nozofobia).
Niekiedy u tych chorych stwierdza się także niezbyt nasilony niepokój ogólny oraz pewne obniżenie nastroju.
Fobie społeczne przejawiają się w pustaci obaw przed kontaktami z innymi ludźmi, znalezieniem się w sytuacjach publicznych.
W związku z obawą skompromitowania się u chorych występuje zwiększony niepokój, drżenie, pocenie, czerwienienie się, bicie serca itp.
Pacjenci mają przeświadczenie, że otoczenie dostrzega te objawy i negatywnie je ocenia.
Wstydzą się więc swoich objawów i coraz bardziej unikają przebywania z innymi, odwiedzania, zabaw, sklepów, wychodzenia na ulice, publicznego przemawiania i zabierania głosu.
Zazwyczaj ren typ fobii rzzwija się w okresie dorastania, wiąże się z obawą oceny w roli dorosłego, atrakcyjnego partnera itp.
Fobie te zajmują jakby miejsce pośrednie między poprzednio wymienionymi a agorafobią.
3.
Agorafobia, czyli lęk otwartej przestrzeni, ma bardziej złożony charakter.
Fobia ta rozwija się najczęściej jako kolejna faza nerwicy lękowej, np.pugwałtownych napadach lęku, i dlatego jest lu niej zbliżona pod względem wielkości i charakteru objawów występujących w obrębie układu aurullOllllCZllCgO.
Obawy dotyczą najczęściej tego, że może nastąpić coś strasznego i niebezpiecznego, w pobliżu zaś nie ma nikogo bliskiego do udzielenia pomocy.
Mogą także zawierać obawy przed skompromitowaniem się wobec utraty kontroli nad sobą.
Agorafobia nie jest zaburzeniem monosymptomatycznym, często towarzyszy jej klaustrofobia(obawa przed przebywaniem w zamkniętych pomieszczeniach, zwłaszcza w samotności)oraz różne socjofobie.
Może ona występować w przebiegu rozmaitych chorób psychicznych(np.w chorobie afektywnej, schizofrenii, .
padaczce), jako zejście lub komplikacja chorób somatycznych.
Przebiega jako zaburzenie przewlekłe, okresowo się zaostrzając.
Często prowadzi do wycofania się z aktywnego życia, rozpadu więzi społecznych, w tym niekiedy małżeństwa, ponieważ chory, czując się bezpiecznie wyłącznie w towarzystwie małżonka, .
usiłuje doprowadzić do tego, aby stale z nim przebywać.
Wielu pacjentów z agorafobią wycofuje się z pracy zawodowej i przechodzi na renty inwalidzkie Przykład.
Pacjentka w wieku 28 lat.
W czasie pobytu w szpitalu z powodu przerwania ciąży wystąpiły u niej stany gorączkowe do 3 b O, po wstrzyknięci antybiotyku miała zapaść z uczuciem, że umiera.
Po kilku dniach została wypis jednak w domu zaczął narastać niepokój, zaczęła się bać pozostając sama, kilkakrotnie telefonicznie wzywała męża dz domu z powodu obaw, że nastąpi napad, przestała się poruszać samodzielnie poza domem.
Proste fobie monosymptmatyczne są podatne na terapię technikami behawioralnymi, szczególnie w układzie grupowym.
Agorafobia wymaga systematycznego kompleksowego leczenia, niekiedy początkowe w warunkach stacjonamegoddziału nerwic, później w ośrodku dziennym.
Pomocne może być stosowani m(pierścieniowych leków antydepresyjnych, np.imipraminy w dawce 75 mgprzez 3-4 tygodnie oraz inhibitora zwrotnego wchłaniania serotoniny-fuoksetyny(Prozac).
Re ko w an i e jest zrużnicowane.
Najkorzystniejsze bywa w ostro odgraniczonych fobiach, najmniej korzystne w agorafobii:u 25%pacjentów po leczeniu utrzymują się obawy, większość niepracujących kobiet nadal nie porusza się póz domem samodzielnie, zmniejsza się jednak nasilenie dolegliwości.
Neurastenia(F 40.
W wielu krajach termin ten wyszedł z użycia-nie ma go w amerykańskich klasyfikacjach DSM-Ul i DSM-IV jednak do lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej częstz zgłaszają się chorzy z typowymi dla tej postaci zaburzeń dolegliwościami.
Są to skargi na osłabienie, zwiększoną męczliwość, wyczerpanie, drażliwość, zmienność nastroju, trudności w podjęciu działań.
Zespół asteniczny występuje w przebiegu wielu chorób, zwłaszcza infekcyjnyci somatycznych, niekiedy wiąże się z działaniem substancji toksycznych.
Z kolei w koncepcji stresu astenię rozpatruje się jako fazę nieswoistcj reakcji organizmu na bodźce otoczenia.
Stąd dane, że do jej powstania przyczynia się długotrwale przeciążenie na skutek wysiłku, któremu towarzyszą ujemne przeżycia.
Psychofizjclogiczne mechanizmy procesu zmęczenia się nie są znane do końca, ale-ze względu na powiązanie tego zjawiska z czynnikami psychologicznymi jego udział w patogenezie nerwic jest prawdopodobny.
Próbując wytłumaczyć indywidualne różnice w powstawaniu zjawisk zmęczenia, wiązano je z konstytucją, typem układu nerwowego i z takimi cechami osobowości, jak słaby napęd, brak energii i inicjatywy, szybkie zniechęcanie się i rezygnowanie z zamierzeń.
Również trudne warunki bytowe, częste choroby, stałe oddziaływanie przykrych sytuacji, niewłaściwe odżywianie, długotrwale przebywanie w warunkach nadmiernego hałasu, wibracji, wilgotności itp.mogą sprzyjać wystąpieniu tego zespołu.
Obraz kliniczny, przebieg, leczenie-pacjenci skarżą się na ogólne osłabienie i wyczerpanie, po przebudzeniu nie czują się wypoczęci, zawsze są zmęczeni, nie mogą się skupić, narzekają na osłabienie pamięci.
Częste są bok.
głowy i całego ciała, trudności w zasypianiu lub bardzo płytki sen(, w nocy nie sypiam’), wzmożona wrażliwość na jaskrawe światło, hałas.
Nierzadko u tych pacjentów stwierdza się chwiejność tętna i ciśnienia krwi, żywy dermografizm, potliwość, wzmożenie odruchów ścięgnistych.
Niekiedy występują jakby kolejne fazy-hipersteniczna, w której występuje drażliwość, wzmożona pobudliwość, zniecierpliwienie, zmienność nastroju, oraz hiposteniczna, w której dominuje zniechęcenie, apatia, zaburzenia wegetatywne i seksualne(przedwczesny wytrysk, anhedonia, osłabienie popędu).
W leczeniu wykorzystuje się wypoczynek, zmianę środowiska, pobyty sanatoryjne, fizykoterapię, zajęcia ruchowe, niektóre leki.
Przykład.
Artykuł dotyczy następujących zagadnień:
- obraz kliniczny dolegliwości somatycznych