Reakcje(zespoły)paranoiczne.
Jak już wspomniano, wystąpieniu reakcji paranoicznych sprzyja istnienie paranoicznych cech osobowości.
Niemniej jednak, ..kznieczne jest zaburzenie homestazy biologicznej organizmu lub równowagi psychologicznej w postaci nagłego lub przewlekłego stresu psychologicznego.
Najczęściej stresem takim stają się jakieś nieprzyjemne dla człowieka zdarzenia lub przeżycia, godzące w obraz samego siebie, budzące poczucie krzywdy lub niesprawiedliwości, takie jak niepowodzenie w pracy, zerwane zaręczyny, wypadek, przegrana sprawa sądowa.
Zaobserwowano także przemijające stany paranoiczne u osób charakteryzujących się osobowością paranoiczną po nadużyciu alkoholu.
Również izolacja więzienna, w obcojęzycznym otoczeniu, w trakcie samotnych wypraw górskich lub dalekomorskich sprzyja wystąpieniu tego typu zaburzeń psychicznych.
Kryteria diagnostyczne:1.
Ostry początek objawów psychotycznych.
2.
Urojenia lub omamy obecne przez większość czasu od powstania stanu jawnie psychotycznego.
3.
Nie spełnione kryteria dla schizzfrenii(120)ani też dla ostrego wielopostaciowego zaburzenia psychotycznego(F 233)).
Jeżeli urojenia utrzymują się ponad 3 miesiące, rozpoznanie należy zmienić na utrwalone zaburzenia urojeniowe(FZZ).
W klasyfikacji można też używać dodatkowego znaku wskazującego, czy zaburzeniom towarzyszył ostry stres.
Bilikiewicz(1988)wśród ważniejszych reakcji paranoicznych wymienia:paranoję prześladowczą głuchych i głuchoniemych, pieniaczą, zazdrości, reformatorską, wynalazczą i genealogiczną.
Reakcja paranoiczna głuchych jest dobrym przykładem dla zrozumienia powstawania tego typu zaburzeń.
Człowiek tracący słuch lub głuchy żyje w stanie znacznej izolacji, nawet jeśli jakoś potrafi porozumiewać się z otoczeniem.
Wstydząc się swojego kalectwa i chcąc je ukryć lub zminimalizować, ludzie tacy nie chcą pytać powtórnie, jeśli czegoś nie des(yszeli lub nie zrozumieli dokładnie.
Skazani są na bardzo niepełną komunikację, niemożność rćżnicowaniabardziej subtelnych przekazów i częste pomyłki w ich odczytaniu.
Żyją więc w stanie przewlekłego napięcia, rozdrażnienia, podejrzliwości wobec innych.
Towarzyszy temu nasilone poczucie niższości, mniejszej wartości, a jednocześnie poczucie krzywdy i niesprawiedliwości losu.
Na tym tle może dochodzić du zatargów z utoczeniem, zwłaszcza jeśli jest ono nietolerancyjne i nieżyczliwe.
Chory zaczyna błędnie interpretować intencje otoczenia, przypisuje mu wrogie zamiary, aż wreszcie nabiera przekonania, że jest obiektem prześladowań.
To przekonanie szybko rozbudowuje się, doprowadzając do powstania systemu urojeń prześladowczych o charakterze reakcji paranoicznej.
Przeniesienie chorego w inne środowisko daje ustąpienie lub złagodzenie objawów.
Stosunkowo często reakcje paranoiczne występują u więźniów skazanych na długoletnie, często dożywotnie więzienie.
Treścią jest w tym przypadku przekonanie o zbliżającym się ułaskawieniu.
Szczególne miejsce wśród reakcji paranoicznych zajmuje obłęd u d z i e I on y(folie a deux), nazywany także paranoją indukowaną, klasyfikowany, według ICD-10, jako F 24 indukowane zaburzenia urojeniowe.