Z opiatami związał się historyczny już termin-narkomania.
Heroina była szeroko stosowana jako skuteczny środek przeciwbólowy i uspokajający, zanim dostrzeżono, że jest środkiem o niezwykle dużym potencjale wytwarzania uzależnienia z powodu bardzo szybko rozwijającej się tolerancji, co prowadzi do stałego zwiększania dawek.
Heroina nie jest obecnie stosowana ze wskazań lekarskich.
Do niedawna była najbardziej poszukiwanym środkiem na czarnym rynku w USA, obecnie jej miejsce zajęła kokaina i inne środki pobudzające.
*Morfina i jej pochodne mają szerokie zastosowanie w leczeniu bólu, są to środki stosowane pod ścisłą kontrolą.
Ważnym środkiem z grupy oplątów srał się metadonz uwagi na znaczenie w programach rehabilitacyjnych.
Najsłabiej uzależniającym środkiem z grupy oplątów jest kodeina.
W Polsce narkomania opiatowa pojawiła się wśród młodzieży na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, czyli nieco później niż w Europie Zachodniej w okresie ruchów kontestacyjnych młodzieży i popularności subkultury hippisowskiej.
Przed pojawieniem się narkomanii wśród młodzieży, każdego roku w Polsce rejestrowano około 2000 osób uzależnionych w toku leczenia zespołów bólowych, a także grupa pracowników służby zdrowia(z uwagi na dostęp do oplątów).
Ocenia się, że liczba uzależnionych od oplątów jest dość stała i nie przekracza 30000(liczba leczonych corocznie w placówkach lecznictwa wyodrębnionych dla uzależnionych-wyłączając alkohol-wynosi około 3000 osób).
Wśród hospitalizowanych proporcja mężczyzn do kobiet wynosi 4-5:1.
Zdrowotne następstwa uzależnienia od oplątów są bardzo poważne.
W Polsce rejestruje się corocznie około 100 zgonów z powodu tzw.przedawkowania.
Nabywcy na czarnym rynku zazwyczaj nie jest znane stężenie substancji czynnych zawartych w, towarze”, którymi mogą być bardzo toksyczne alkaloidy.
Duża umieralność wśród uzależnionych wiąże się także z przyjmowaniem tych środków dożylnie za pomocą niesterylnego sprzętu(dlatego wiele programów prewencyjnych na świecie przewiduje nieodpłatne wydawanie strzykawek jednorazowych).
Rozpowszechnienie różnych schcrzeń, w populacji uzależnionych, przyjmujących środki dożylnie, jest wielokrotnie wyższe niż w populacji ogólnej(żółtaczka zakaźna, przewlekłe stany zapalne, w tym np.zapalenia wsierdzia, nerek, ropowicę).
Prowadzi to często do załamania immunologicznego, czym zapewne tłumaczy się stwierdzenie dużej liczby dodatnich odczynów WR, nie potwierdzonych później bardziej specyficznymi testami.
Niemniej rozpowszechnienie kiły jest w tej populacji duże.
Od roku 1988 w Polsce, tak jak wcześniej w innych krajach, zaczęto wykrywać u uzależnionych od oplątów dodatnie odczyny HIV.
Ich liczba stanowi 60-70%wśród wszystkich odczynów dodatnich.
Umieralność wśród przyjmujących opłaty wynosi około 29 rocznie i jest pięciokrotnie większa niż w populacji ogólnej w tym samym wieku.
Stan ostrego zatrucia opłatami przebiega ze zwężeniem źrenic, mowa jest zamazana, występują zaburzenia koncentracji uwagi, spowolnienie, apatia i senność.
Zatrucie może prowadzić do porażenia ośrodka oddechowego.
Stan wymaga natychmiastowej hospitalizacji, najlepiej na oddziale toksykologicznym lub intcnę.
sywnej terapii.