Krótkie informacje podane w tym podrozdziale dotyczą, używając tradycyjnego określenia, uwagi i niektórych jej zaburzeń.
Vwaga nie jest odrębną, dyspozycją”psychiczną, lecz polega na skierowaniu czynności poznawczych w określonym kierunku (a również na gotowości do działania) .
Tak dzieje się np., gdy jednostka obserwuje wybrany obiekt znajdujący się w jej otoczeniu, gdy kontroluje przebieg pewnych czynności wykonywanych przez kogoś lub przez siebie, a również, gdy stara się śledzić własny stan psychiczny (np.stan emocjonalny) lub jest skupiona na doznaniach ustrojowych.
Tak więc słowo, przedmiot”, w określeniu powyższym, zostało użyte w bardzo szerokim znaCZClllll. To, że uwaga nie jest osobną dyspozycją, skłania do traktowania określeń, takich jak, metody badania uwagi”, jako skrótowych.
Ściślej rzecz biorąc, należałoby bowiem mćwić o metodach badania różnych form działania (np.czytania, notowania słyszanych słów, grupowania przedmiotów, przypurządkowywaniaznaków, obsługiwania określonej aparatury itd.) , których skuteczny przebieg wymaga uwagi.
Aktywne skierowanie czynności poznawczych na określony przedmiot i (lub) wzbudzenie gotowości do działania, mimo że sam przedmiot uwagi nie przyciąga, nazywamy uwagą dowolną.
Uwaga mimowolna (spontaniczna) jest natomiast wywołana określonymi właściwościami przedmiotu i występuje w sposób przez jednostkę nie zamierzony.
Uwagę mimowolną wywołują przede wszystkim przedmioty wyróżniające się spośród innych swym kształtem, barwą, położeniem, ruchem, zestawieniem elementów lub nasileniem bodźców, których są źródłem.
Opisując różne formy zachowań człowieka, uwzględnia się czasem szczególnie jeden ich aspekt, a mianowicie, omawiane w tym miejscu, ukierunkowanie czynności poznawczych.
W związku z tym zachodzi potrzeba posłużenia się licznymi określeniami na oznaczenie różnych cech uwagi.
Określenia te, pamiętając o poczynionych zastrzeżeniach, mogą być stosowane z pożytkiem dla pogłębienia obserwacji i uściślenia opisu.
Zakres (pojemność) uwagi-liczba elementów, które daje się spostrzec (, uchwycić’) w ciągu bardzo krótkiego okresu ekspozycji.
W przypadku np.bodźców wzrokowych-zbyt krótkiego, żeby przenieść wzrok z jednego elementu na drugi.
Skupienie (koncentracja) -ześrodkowanie uwagi na przedmiocie spostrzeganym lub na przedmiocie działania.
Trwałość-utrzymanie uwagi przez czas dłuższy na przedmiocie spostrzeganym lub na poszczególnych etapach działania.
Jednym z warunków trwałego skupienia uwagi jest możność dostrzegania w przedmiocie, na który uwaga jest skierowana, nowych cech i związków.
Przerzutność-szybkie przenoszenie uwagi z jednego przedmiotu na drugi, np.w czasie zaimprowizowanego wywiadu, gdy zachodzi potrzeba udzielania odpowiedzi na wiele szybko padających pytań dotyczących różnych spraw.