Idee nadwartościowe to przekonania, które człowiek uważa za szczegulnie ważne, słuszne, i z ktćrymi jest silnie związany emocjonalnie.
Idee te, nazywane też “myślami nadwartościowymi”, przejawiają się przywiązywaniem szczególnej wagi do pewnych dążeń, planów życiowych, wytkniętych celćw i ich realizacji.
Nieraz reż charakteryzuje je pewna dziwaczność treści.
Idee nadwartościowe znajdują swój wyraz w żarliwym propagowaniu pewnych poglądów, dotyczących np.wiary, sekt religijnych, zasad filozoficznych, reformy stosunków społecznych.
Pzglądy te są niekiedy słuszne, w innych przypadkach okazują się błędne i szkodliwe.
Ludzie przeniknięci ideą nadwartościuwą nieraz pracują długie lata, aby osiągnąć cel, ktćry dawno stracił swój sens, stał się celem dla siebie.
Fanatyczne działanie w imię nadwartościowej idei i wiara w jej prawdziwość (czym m.in.idee nadwartościowe różnią się od natręctw) , a co za tym idzie-nikła podatność na korygujące wpływy otoczenia, upodabnia idee nadwartościowe du urojeń.
W odróżnieniu jednak od tych ostatnich, idee nadwartziciowe nie zawsze zawierają sądy fałszywe i nie są całkiem niedostępne krytycznej perswazji.
Idee nadwartościowe świadczą (w części przypadków) o zaburzeniach osobowości, mogą jednak również charakteryzować ludzi o osobowości ukształtowanej prawidłowo.
Są wśród nich zapamiętali działacze społeczni, niestrudzeni podróżnicy, naukowcy, zapaleni kolekcjonerzy, szachiści, archeolodzy-amatorzy i inni.
Należy więc dokonać pewnego rozróżnienia, by nie mylić objawu psychopatologicznego z nieco przejaskrawioną właściwością człowieka zdrowego.
Otóż, mając na myśli objaw psychopatologiczny” wydaje się wskazane dodanie do omawianej nazwy przymiotnika, skrajna”-skrajna idea nadwartościowa.
Natomiast w stosunku do ludzi o prawidłowej osobowości, ale ujawniających wyraźną, a nawet nieco przesadną dominację jednego nurtu w życiu, pozostaje określenie idea nadwartościowa-oczywiście już nie, skrajna”-bądź też idea dominująca lub wiodąca.
Rzecz jasna, każda idea nadwartuiciowa jest ideą dominującą, ale używając określenia idea dominująca lub wiodąca (bez, skrajna’) nie sugerujemy patologii.
Każda idea nadwanościowa odgrywa rek silnego czynnika motywacyjnego i scalającego działanie, tj.skupiającego je na jednym celu, któremu inne zostają podporządkowane.
Z tego względu, jeżeli idea nadwartościowa nie przekracza pewnej miary, to okazuje się zwykle korzystną właściwością osobowości.
Nie jest tak natomiast w przypadku skrajnej idei nadwartościowej, skrajnej, a więc patologicznej.
Jej nadmierne nasilenie, a zatem przytłaczająca dominacja jednego dążenia, zawęża krytycyzm i uniemożliwia harmonijne funkcjonowanie osobowości, jak w przypadku fanatyków, którzy ze ślepym uporem dążą do krańcowo wyolbrzymionego celu.
Źródła:
Artykuł dotyczy następujących zagadnień:
- idee nadwartościowe
- idea nadwartosciowa
- myśli nadwartościowe
- skrajne idee nadwartościowe
- idee nadwartosciiwe
- idee nadwartościowe u narcyzów