Treść spostrzeżenia, np.wzrokowego, zależy m in.od znajomości przedmiotów podobnych, widzianych poprzednio i zapamiętanych, a także od stanu emocjonalnego w chwili spostrzegania.
Tu właśnie doświadczenie i wiedza umożliwiają człowiekowi trafne wyodrębnienie spostrzeganych przedmiotów z da, na którym występują, oraz widzenia przedmiotów jako pewnych całości, a nie jako zbioru elementów.
Ponadto, również w wyniku doświadczenia, przedmioty są spostrzegane w sposób stały, tzn.patrzący dostrzega je w zwykłych rozmiarach, niezależnie od odległości.
Domu widzianego z daleka nie mylimy z zabawką i w treści spostrzeżenia zachowuje on swoje rzeczywiste rozmiary.
Stałość spostrzegania przejawia się również w tendencji do widzenia przedminćw, niezależnie od kąta patrzenia, jako nie zmienionych pod względem położenia i kształtu.
Wpływ uczenia się (doświadczenia i wiedzy) na treść spostrzeżeń przejawia się także tym, że jednostka jest w stanie rozpoznać przedmiot, dostrzegając tylko niektćre jego fragmenty.
Szukając np.po ciemku znanych sobie przedmiotów, człowiek zwykle rozpoznaje je bez dokładnego przesuwania palcami po ich powierzchni.
Treść spostrzeżenia zostaje dopełniona przez informacje zawarte w spoistych i utrwalonych strukturach poznawczych.
Z tego samego względu zarys znanego przedmiotu, nawet zaznaczony jedynie linią przerywaną, na ogół jest, odczytywany”poprawnie, i to zwykle na pierwszy rzut oka.
Tak więc treść spostrzeżenia jest uzależniona od doświadczenia podmiotu spostrzegającego, jego wiedzy, zainteresowania, poglądów i stanu emocjonalnego.
Człowiek doznaje także rożnych spostrzeżeń co do treści, mimo oddziaływania na niego każdorazowo takiego samego zespołu bodźców, jeżeli w jednym przypadku jest zmęczony, kiedy indziej znajduje się w stanie pobudzenia emocjonalnego, lub podano mu pewne informacje wytwarzające gotowość do dostrzegania określonych właściwości przedmiotu.
To, co powiedziano przykładowo o spostrzeżeniach wzrokowych dotyczy w zakresie ogulnych prawidłowości-różnego rodzaju spostrzeżeń, a więc słuchowych, dotykowych i innych.
Powyższe wstępne informacje o procesach poznawczych stanowią wprowadzenie do omówienia niektórych zaburzeń spostrzegania.
Wiadomo, iż spostrzeżenia, podobnie jak myślenie, należą do procesów poznawczych.
Niezależnie od tego, ze względów praktycznych i dydaktycznych, mogą one być rozpatrywane osobno.
W psychopatologii, z podobnych względów, przyjął się podział na zaburzenia spostrzegania i zaburzenia myślenia.
Podział ten jest uzasadniony i przydatny.
Nie można jednak, dokonując opisu któregoś z objawów, tracić z oczu związków, jakie zachodzą między tym objawem a wieloma innymi, wspó (występującymi.
Dynamiczny proces chorobowy nie jest tylko sumą objawów, które zostały wyodrębnione w wyniku myślowego procesu abstrahowania i uogólniania z wielu obrazów klinicznych.
To rak, jakby film z jego akcją, tempem i nastrojem przedstawić w postaci serii fotografii, z których każda została sporządzona na podstawie szeregu ujęć i stanowi syntetyczny obraz ukazujący charakterystyczne cechy bohatera lub poszczególnych wątków filmu.
Takie fotogramy, dzieło techniki i abstrakcji myślowej, zawierałyby wiele informacji, pozostając jednak tylko opisem dającym pewne wyobrażenie o filmie, i to niezupełnie prawdziwe.
Gdyby teraz z kolei uczynić przedmiotem analizy jedno z tak sporządzonych zdjęć, z pominięciem pozostałych, można by łatwo dojść do wyraźnie już fałszywych wniosków.
Podobnie jest z objawami chorobowymi, które trzeba wyodrębnić, ale też widzieć w związkach z innymi objawami Oj, w zespołach) , pamiętając stale, że są one cechami procesu chorobowego.
Nie mniej ważne jest nietracenie sprzed oczu zasady, zgodnie z którą rzeczywistość kliniczną pełniej od objawu oddaje dwubiegunowy wymiar lub proporcja.
Uwagi te odnoszą się nie tylko do zaburzeń spostrzegania, ale także ogólnie do objawów chorobowych: są one poparte niektórymi przykładami podanymi w dalszych częściach rozdziału.
Artykuł dotyczy następujących zagadnień:
- spostrzezenie jest zalezne od podmiotu jego cech I wiedzy
- wrażenia i spostrzeżenia wzrokowe
- spostrzeżenie określonych bodźców