Plastyczność mózgu zależy od plastyczności neuronów, niektóre z nich są plastyczne przez całe życie, inne-tylko w pewnej fazie.
Jeśli w okresie rozwoju, gdy plastyczność, neuronów jest znaczna, osobnik podlega nieprawidłowym wpływom zewnętrznym, to tworzą się połączenia nieprawidłowe lub nie wytwarzają się połączenia konieczne do właściwej adaptacji.
Zwierzęta doświadczalne, od wczesnego dzieciństwa pozbawione matki, są pogrążone w trwalej rozpaczy, która może być modelem depresji.
Zwierzęta te rozwijają się gorzej, także fizycznie, wolniej rosną, mimo odpowiedniego karmienia.
Małe szczury-chowane bez matki i na niedoborowej diecie wykazują jednak prawidłowy popęd eksploracyjny, jeśli umieści się w klatce dorosłą szczurzycę, taka, ciocia”nie może ich wprawdzie wykarmić, ale opiekuje się nimi, czyści je i zapewnia im niezbędne bodźce.
Niedostateczna stymulacja w okresie rozwoju powoduje, że hormonalna reakcja na stres jest u zwierząt doświadczalnych opóźniona i wydłużona.
Wyjaśnia to, być może, indywidualne różnice odporności na traumatyzujące przeżycia także u człowieka.
Z ewolucyjnego, a także fizjologicznego punktu widzenia mózg można traktować jako układ złożony z trzech części.
Każda z owych części ma własną pamięć, własne zdolności ruchowe oraz własne podłoże anatomiczne.
Najniższe piętro układu, ukształtowane w triasie u zwierząt stanowiących formy przejściowe między gadami a ssakami, jest to mózg archaiczny.
W toku ewolucji powstał układ limbiczny, a następnie-mózg nowy.
Równomierny rozwój układu limbicznegoi nowego mózgu jest unikatową cechą człowieka.
W skład mózgu archaicznego wchodzą: śródmózgowie, międzymózgowie i zwoje podstawne.
Zwojom podstawiam tradycyjnie przypisuje się koordynowanie motoryki i napięcia mięśni, u zwierząt zawiadują one prostymi, wrodzonymi aktami ruchowymi.
Zasięg funkcji zwojów podstawnych jest jednak znacznie szerszy, prawdopodobnie stanowią one złożony układ analizatorów, podobnie jak kora mózgu, choć mniej od kory precyzyjny.
Mózg archaiczny stanowi podłoże uwarunkowanych genetycznie, elementarnych zachowań, takich jak wyznaczanie własnego terytorium, znajdowanie kryjówek i pokarmu, umiejętność polowania, gromadzenie zapasów, parzenie się, agresja, współzawodnictwo i dominacja, wreszcie rytuały i rutyna oraz naśladownictwo-nader ważny mechanizm, dzięki któremu można wykluczyć każdego, kto jest inny, a więc potencjalnie niebezpieczny.
Mózg archaiczny może reagować na zmiany w środowisku tylko nasileniem lub osłabieniem z góry ustalonych reakcji.
Podstawowe popędy są niezmienne, one bowiem decydują o przeżyciu osobnika i gatunku, zmienia się tylko ich rozpoznanie i sposób realizacji.
Do układu limbicznego należą struktury korowe, takie jak zakręt obręczy, zakręt hipokampa, hipokamp, według niektórych autorów także okolica przed czołowa, oraz struktury podkorowe-ciało migdałowate, jądra przegrody, podwzgórze.
Do układu limbicznego bywają zaliczane także jądra przednie wzgórza i jądro półleżące (nuclews accwwuews) , część brzuszna nakrywki, istota szara środkowa, istota czarna, ponadto jądra szwu i miejsce sinawe.
Podobnie jak torebka wewnętrzna stanowi główne skupisko włókien rzutowych nowej kory, najważniejszym szlakiem układu limbicznego jest pęczek przysadkowy przodomózgowia, wieloneuronowa droga rozpościerająca się od opuszki i mostu przez podwzgórze do jąder przegrody.