Dominacja u zwierząt łączy się nie tylko z przywilejami, ale i z odpowiedzialnością.
W stadzie pawianów dominujący samiec pierwszy wychodzi na spotkanie lamparta.
Małpa odpowiedzialna za pozostałe może przypłacić swoje obowiązki chorobą wrzodową.
Podobnie jest u ludzi, człowiek nadmiernie obciążony stresem zapada na choroby psychosomatyczne.
Elementarne potrzeby biologiczne są realizowane za pomocą pobudzenia określonych struktur mózgowych i wyzwolenia aktywności ukierunkowanej na zaspokojenie owych potrzeb.
Mechanizmy te są nazywane popędami.
Popędy mogą być apetytywne, czyli takie, które są motorem dążenia do bodźców pozytywnych (pokarm, partner seksualny lub inni członkowie grupy) , i awers y j n e, czyli takie, które służą unikaniu czynników szkodliwych.
Osobną kategorię stanowi ciekawość i skłonność du manipulowania, czyli popęd e k s p I o rac yj n y, służący opanowywaniu środowiska.
Redukcja popędu jest odbierana jako wzmocnienie pozytywne, czyli nagroda, a bul i rozczarowanie-jaku wzmocnienie negatywne, czyli kara.
Struktury mózgu podtrzymujące mechanizmy dążenia i unikania noszą nazwę układu nagrody i kary.
Każde zachowanie jest dążeniem du redukcji popędów.
Nawet zachowania odległe od podstawowych biologicznych mechanizmów ochronnych, takie jak fobia przed publicznym wygłaszaniem przemówień, wywodzą się z popędu samozachowawczego, gdyż potępienie i ostracyzm także we współczesnej cywilizacji są zagrożeniem dla życia jednostki.
Popędy hamują się wzajemnie.
Wobec niebezpieczeństwa popęd awersyjnyokazuje się silniejszy niż popędy apetytywne.
Kolejka elektryczna miewa dla małpy większą silę przyciągania niż talerz z owocami.
Popęd macierzyński może przeważyć popęd samozachowawczy.
Pobudzanie i zaspokajanie popędów jest połączone z określonym stosunkiem do zjawisk, czyli emocjami.
Subiektywnym przejawom emocji towarzyszy lokomocja (od odruchu orientacyjnego po wyładowanie ruchowe) oraz wzbudzenie wegetatywne.
Wzrost ciśnienia krwi, tachykardia i przyspieszenie oddechu są wyrazem gotowości du działaniu.
G.zasem emocje mogą wtórnie pełnić rolę popędu, należą więc do mechanizmów zapewniających przetrwanie.
Lęk czyni czujnym, gniew umożliwia usuwanie przeszkód.
Zachowanie ujawniające się w flku życia osobnika bywa odziedziczone i nie podlega modyfikacjom.
Taki sztywny program może wystarczyć nicieniom, które żyją we względnie ubogim i stałym środowisku.
Bardziej złożone organizmy wciąż stają przed dylematem: kto jest łupem, a kto prześladowcą?
Umiejętność dokonywania właściwego wyboru jest nabywana na drodze uczenia się.
Uczeniem się nazywamy bardziej lub mniej trwałe zmiany w zachowaniu nabywane pzd wpływem doświadczenia.
Zmiany re obejmują zarówno prymitywne modyfikacje, obserwowane u bezkręgowców, jak i złożone dyspozycje człowieka, np.gusty i uprzedzenia.
Niektóre proste formy uczenia się, jak wdrukowanie, habituacja i warunkowanie klasyczne, są kojarzeniem nowego bodźca z odziedziczoną reakcją.
Wdcukowanie (imprinting) jest ustaleniem związku między wrodzoną skłonnością do reagowania a określonym obiektem.
Wdrukowanie powstaje wyłącznie w określonej fazie rozwoju, w tzw.okresie krytycznym.
Typowy przykład wdrukowania stanowi podążanie piskląt za matką.