Życie jest nieustannym utrzymywaniem równowagi.
Aby zachować własną integralność i zapewnić genom przetrwanie, trzeba reagować na informacje napływające z otoczenia.
Dlatego podstawową cechą tkanki nerwowej jest pobudliwość, a wszystkich żywych stworzeń-adaptacja.
Tej właśnie adaptacji służy elementarna czynność ośrodkowego układu nerwowego-zbieranie i przetwarzanie danych.
Funkcjonowanie mózgu może być badane na różnych poziomach: molekularnym, komórkowym, populacji neuronów.
Zorganizowane działanie przystosowawcze całego organizmu nazywamy zachowaniem.
Utrzymanie integralności jednostki i stałości środowiska wewnętrznego wymaga zaspokojenia potrzeb metabolicznych, a więc okresowego pobierania pokarmów, eksploracji terenu, a u niektórych gatunków-umiejętności polowania lub gromadzenia zapasów.
Podtrzymywanie gatunku jest realizowane za pomocą takich mechanizmów, jak zaloty, budowa domu, łączenie się partnerów, różne formy opieki nad potomstwem.
Do przetrwania konieczne jest także utrzymanie optymalnych warunków środowiskowych.
Temu celowi służą zachowania ochronne.
Może to być ochrona przed czynnikami fizycznymi, a także przed osobnikami tego samego gatunku lub innych gatunków.
Utrzymywanie właściwego dystansu międzyosobniczego, czyli zachowanie agonisiyczne, przejawia się jako ucieczka lub różne formy agresji, łącznie z walką i zabijaniem.
Agresja międzygatunkowa może wynikać z konieczności obrony własnej, obrony potomstwa lub zamieszkiwanego terytorium.
Agresja wewnątrzgatunkowa jest skutkiem współzawodnictwa o żywność, partnera seksualnego czy schronienie.
Tylko człowiek zabija bez biologicznej potrzeby, u zwierząt agresja jest zachowaniem mającym na celu usunięcie czynników zagrażających.
Reakcje na niebezpieczeństwo są jednakowe dla całego świata ożywionego: znieruchomienie, demonstracja uległości, ucieczka i agresja.
W stanie zagrożenia człowiek może się wycofać aż do granic autyzmu, może reż-na zasadzie mimikry-zatracić własne zdanie i indywidualność.
W sytuacji skrajnej, tak samo jak przedstawiciele innych gatunków, popada w osłupienie lub furię.
Zaspokajanie potrzeb bytowych jest łatwiejsze we współdziałaniu z innymi.
Jest to przyczyną tworzenia się grup, czyli zachowania afiliacyjnego.
Grupy mogą być luźne lub hierarchiczne.
W grupie hierarchicznej słabsze lub mniej agresywne jednostki podporządkowują się silniejszym lub bardziej agresywnym.
Na przykład w stadzie kur najwyższa rangą dziobie wszystkie, następna stanowiskiem podporządkowuje się najsilniejszej, lecz dziobie pozostałe.
Najniższa w hierarchii pariaska jest dziobana przez wszystkie kury.
Artykuł dotyczy następujących zagadnień:
- Anatomiczne i fizjologiczne podstawy wyższych czynności psychicznych