Wychodząc z leksykalnego określenia, psychiatria jest dziedziną medycyny, której przedmiotem zainteresowania są zaburzenia psychiczne z ich licznymi uwarunkowaniami rodzinna-genetycznymi, konstytucjonalnymi, biologicznymi, psychologicznymi i społecznymi.
Obejmuje ich etiologię, patogenezę, symptomatologię, klinikę i leczenie.
Można przytoczyć wiele argumentów przemawiających na korzyść tezy, iż psychiatria w kulturze i wśród innych dyscyplin nauki zajmuje miejsce szczególne.
Psychiatria w swoich poszukiwaniach teoretycznych i praktycznych czerpie ze zdobyczy neurologii, neurofizjologii, neurochemii, genetyki, biologii nuklearnej, antropologii, etologii, cybernetyki, psychologii, socjologii, a także z licznych szkół i kierunków filozoficznych.
Psychiatrię dzielimy tradycyjnie na symptomatologię ogólną, czyli psychopatologigi psychopatologię szczegółową, czyli psychiatrię właściwą.
W tej ostatniej wyodrębnia się współcześnie wiele, w jakimś sensie usamodzielniających się działów: psychiatrię kliniczną (dorosłych oraz dzieci i młodzieży) , społeczną, środowiskową, konsultacyjną, sądową, psychopatologię kryminalną, penitencjarną, geriatryczną lub gerontopsychiatrię, kulturową i transkulturową.
Problematyką psychoprofilaktyki, zwłaszcza w aspekcie społeczno-wychowawczym, zajmuje się higiena psychiczna.
Bazując na założeniach teoretycznych (ideologicznych) wyodrębnia się też psychiatrię humanistyczną, powiązaną z humanistycznymi kierunkami psychologii, psychiatrię antropologiczną, opamą na filozoficznym kierunku egzystencjalistycznym i psychiatrię biologiczną (przeciwstawianą niekiedy niesłusznie psychiatrii humanistycznej) , zakładającą prymat uwarunkowań biologicznych nad psychospołecznymi przyczynami zaburzeń psychicznych.
Związki psychiatrii z innymi dyscyplinami nauki zmieniały się na przestrzeni dziejów i zależały, najogólniej mówiąc, od panujących w danym okresie poglądów na zjawiska psychiczne.
O ile w starożytnej Grecji i Rzymie panowały niezwykle postępowe poglądy na temat zaburzeń psychicznych i ich pochodzenia, o tyle w okresie od średniowiecza do końca XVIII wieku dla nauk przyrodniczych i medycyny nastały czasy głębokiej ciemnoty, doszło do zastoju i bezdusznego przeżuwania szczątków kultury starożytnej.
Psychologią mogli się zajmować jedynie teologowie.
Ich badania obracały się w kręgu introspekcji, opierały się na mistycyzmie, supranaturalizmie lub przesądach.
Momentem przełomowym była rewolucja francuska, w czasie której doszło do radykalnego przewartościowania stosunku do psychicznie chorych i ich symbolicznego wyzwolenia z kajdanów przez Ph.