Wielu badaczy spodziewając się, że na podstawie cech osobowości można przewidzieć poranność – wieczorność,
skupiało się na analizie wymiaru intro i ekstrawersji. G. Matthews 1988 na podstawie swoich badań wnioskuje, ze istnieje raczej słaba tendencja ekstrawertyków do bycia typem wieczornym oraz tendencja introwertyków do wcześniejszego wstawania i wzrostu temperatury rano, natomiast u ekstrawertyków do osiągnięcia szczytu w późniejszej porze dnia. Ekstrawertycy wstają i kładą się znacznie później niż introwertycy więc są typami wieczornymi
G. Matthews 1988 uważa, że skupienie się na ekstrawersji doprowadziło do lekceważenia innych cech osobowości, podczas gdy badania wskazują, ze także inne cechy pozwalają przewidzieć poranność – wieczorność.
L. Mecacci 1986 stwierdził porównując skrajne typy poranne i wieczorne, że typy ranne miały wyższe wyniki w cesze neutyzmu a z wieczornością wiąże się psychotyzm. Związków pomiędzy chromnotypem i wymiarem introwersji i ekstrawersji należy szukać także na poziomie subczynników ekstrawersji, którymi wg Eysencka są pobudliwość i towarzyskość. Badaczy interesował też neurotyzm i psychotyzm L. Mecacci 1986 doszedł do wniosku m, że poranność wiąże się z neurotyzmem a wieczorność z psychotyzmem, lęk wiąże się z wieczornością. nie ma takiej cechy,
osobowości, którą można by identyfikować z porannością – wieczornością Badacze spodziewają się, że gdyby udało się określić elementy struktury osobowości odpowiadające typom rannym i wieczornym, można byłoby np. przewidywać ich zdolności przystosowania się do pracy zmianowej, czy pracy w zawodach wymagających przekraczania stref czasowych. Na takim założeniu jest oparty
Kwestionariusz Typów Rannych – wieczornych J. A. Horne’a i O. O’stberga.
Z ang. MEQ, podstawą konstrukcji jest założenie, że typy poranny i wieczorny, to bieguny, na których można określić położenie wyników badanych osób. MEQ pozwala ustalić dla każdej jej chronotyp i w związku z tym – wyznaczyć optimum funkcjonowania jednostki w rytmie około dobowym.
Polska wersja zaproponowana przez J. Terelaka 1993 stanowi podobnie jak MEQ kwestionariusz samooceny. Pytania są dotyczą zwyczajowych godzin wstawania i układania się do snu, preferowanych pól aktywności fizycznej i umysłowej, oraz subiektywnego poczucia gotowości do podjęcia działania po przebudzeniu i przed pójściem spać. pytania nie są jednorodne, odpowiedziom w skali czasowej odpowiadają minuty. w badaniach nad polska wersją przebadano 177 os. W 3-ch gr. Zawodowych: 47-kierowców PKS, 66-ciu pilotów wojskowych i 64 – studentów. w celu sprawdzenia stabilności studentów – przebadano 3 x w odstępach 1 i 7 m-cy. oprócz kwestionariusza MEQ, badani wypełniali Inwentarz Osobowości Eysencka w opr. Chojnowskiego i kwestionariusz temperamentu Strelaua. wyniki były zadawalające, lepsze od zachodnich., wnioskowali, że rozkład jest we wszystkich grupach normalny. normalizacji dokonał J. Terelak na gr. Studentów – maja większą swobodę regulacji swoimi rytmami dobowymi. w efekcie wyniki były takie:
Typ skrajny ranny – 70-86 pkt.
Typ umiarkowany ranny –59-69 pkt.
Typ pośredni 42-58 pkt.
Typ umiarkowany wieczorny 31-41 pkt.
Typ skrajny wieczorny 16-31 pkt.
Badacze nie potwierdzili związku chronotypu z temperamentem jak sugerowały badania zachodnie.
Artykuł dotyczy następujących zagadnień:
- neutysta
February 7, 2010 ·
Opublikowano w: Psychologia kliniczna